Saturday, July 30, 2011

Θυμήθηκα!

Νεμέα, 1984, νομίζω!

Η αυλή ενός σχολείου. Μια σκηνή, ίσως η ωραιότερη που ειδα ποτέ στη ζωή μου. Ελαμπε ο Βασίλης, Το ίδιο η Νικαίτη. Ο Νίκος κορδωνε - εντός έδρας, δικό του το παιχνίδι.

Η Σοφία σκυθρωπή. Αλλού. Ματωμένος Γάμος. "Τώρα νυφούλα μου χρυσή".

Πληγώθηκα όσο ποτέ ως τότε. Αλλά εκείνη η μουσική, δεν έφυγε στιγμή. Φέρνοντάς μου, πάντα, γλύκα, τρυφερότητα, και αγάπη για κάθε τι.

Τέτοιος ηταν ο Μάνος. Ως τέτοιον ειχα τη χαρά να τον γνωρίσω...



Συγκινήθηκα!


Συγκινήθηκα πολύ, μέχρι που δάκρυσα κιόλας, παρακολουθώντας στην ΕΤ1 την τελετή απονομής των χρυσών μεταλλίων στα κορίτσια από την Ελλάδα που κατέκτησαν, στη Σαγκάι, την πρώτη θέση στο Παγκόσμιο Κύπελλο υδατοσφαίρισης ( water polo), νικώντας την ικοδέσποινα της διοργάνωσης, Κίνα, με 9-8.

Συγκινήθηκα, κατ' αρχάς, γιατί γεύτηκα χαρά. Και φαίνεται πως το συναίσθημα αυτό, έχοντας καιρό να φανερωθεί (τί να σου κάνει κι αυτό, η μία κακή είδηση μετα την άλλη;), δεν άντεξε αυτό το ωραίο, απρόσμενο φώς που μπήκε από τις γρίλιες μας.

Συγκινήθηκα, γιατί όσο και να είμαι και εγώ θυμωμένος με την Ελλάδα, όσο κι άν λέω "δεν είναι τόπος αυτός", και να εκνευρίζομαι με πρόσωπα και καταστάσεις, διαρκώς, κάθε μέρα, φαίνεται πως κάτι μέσα μου λαχταρούσε να δεί κάποιον (εν προκειμένω, αυτά τα κορίτσια), αυτήν ακριβώς την πληγωμένη, την κατακερματισμένη Ελλάδα, σε εποχές που όλοι την κακίζουμε, όλοι της δίνουμε και μιάν ακόμη σπρωξιά να πέσει στον γκρεμό, να την περιποιηθεί με στοργή, να αλείψει τις πληγές της με βάλσαμο, λίγο έστω. Να την ανεβάσει.

Συγκινήθηκα, γιατί είδα στα πρόσωπα των κοριτσιών αυτών, τη στιγμή της ανάκρουσης του εθνικού ύμνου, να υπάρχει χαρά. Χαρά που την άξιζαν. Όχι γιατί κέρδισαν το "μεγαθήριο". Ούτε γιατί, τάχα, έκαναν "όλον τον κόσμο να παραμιλά", ή "να υποκλίνεται", όπως πάντα μας βολεύει να πιστεύουμε. Απλώς, ηταν χαρούμενα, γιατί ένοιωσαν "μέλη μιας σφιχτής οικογένειας", δηλαδή μιας ομάδας, είδαν ότι, ώς τέτοια, οικογένεια/ομάδα, καί καλά περασαν, καί καλό αποτέλεσμα έφεραν, καί κατάλαβαν τότε, ίσως, ότι τελικά, ή ζωή δεν είναι τόσο χάλια.

Συγκινήθηκα, γιατί η επιτυχία αυτή ήρθε σε στιγμή που έχουμε μπεί σε σταθερό μηχανισμό υποδοχής της αναμενόμενης, επόμενης αποτυχίας. Κι είν' ωραίο, καμμιά φορά, να ανατρέπονται οι προβλέψεις. Φαντάστηκα, φερ ειπείν, τους Moody's να είχαν υποβαθμίσει και εδώ την ... υδατοσφαιρική μας ικανότητα, και να προέβλεπαν "χρεωκοπία της ομάδας". Εντάξει! Ας φάνε και μιά ωραία διάψευση, του γλυκού νερού. Δεν πειράζει...

Συγκινήθηκα, γιατί μας έδειξαν τα κορίτσια αυτά, μαζί και με τον συμπαθέστατο και, ως φαίνεται, πολύ ικανό προπονητή τους κ. Γιώργο Μορφέση, ότι ακόμα κι άν είσαι χρεωκοπημένος, μπορείς να ανασυντάξεις αλλιώς τις δυνάμεις σου, να εντείνεις ακόμα πιο πολύ τις προσπάθειές σου, και να πετύχεις λαμπρά αποτελέσματα. θαύματα, ωραία θαύματα, μπορεί να γίνουν και χωρίς πολλά λεφτά, χωρίς φανταχτερές δημόσιες σχέσεις, χωρίς πομπώδεις τελάληδες, χωρίς μεγαλεπίβολα, και συχνότατα απραγματοποιητα σχέδια.

(Αυτό ήταν, τόσα χρόνια, ένας από τα μεγάλύτερα, ίσως, προβλήματα της Ελλάδας: πίστευε ότι ήταν πολύ μεγαλύτερη απ' όσο θα μπορουσε ποτέ να είναι!)

Συγκινήθηκα, γιατί ένοιωσα πως είναι πολύ όμορφο τελικά, όταν και μόνο τό άκουσμα του ονόματος της χώρας σου κάνει όλους, δικούς και ξένους, να δυσανασχετούν, να έρχεται το "απ' τα κόκκαλα βγαλμένη", ως ωραία, καλοδεχούμενη έκπληξη. Και να αναγκάζει και σένανε, να σφίξεις τη γροθιά σου, μόνος στο δωμάτιο, και ν' αναφωνήσεις "yes!".

Χίλια μπράβο, πραγματικά, κορίτσια. Καί, "ευχαριστώ". Έστω για, ή μάλλον, κυρίως για, αυτό το υπέροχο "λίγο", που χθες μας δώσατε.

Wednesday, July 27, 2011

Άρρωστος; Ή το παίζει;


Σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων της Αιγύπτου, ο εκδιωχθής από το αξίωμά του πρώην πρόεδρος της χώρας Χόσνι Μουμπάρακ, που νοσηλεύεται σε νοσοκομείο στο τουριστικό θέρετρο Σάρμ αλ-Σείχ, είναι "εξαιρετικά αδύναμος" και κάνει ένα είδος απεργίας πείνας, αρνούμενος να δεχτεί στερεά τροφή. Την ερχόμενη εβδομάδα πρόκειται να γίνει η πρώτη δίκη του κ. Μουμπάρακ, στην οποία αντιμετωπίζει τις κατηγορίες της διαφθοράς και της αιματηρής καταστολής διαδηλώσεων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν περισσότεροι από 840 άνθρωποι.

Ο διευθυντής του νοσοκομείου όπου νοσηλεύεται ο κ. Μουμπάρακ, δήλωσε στο πρακτορείο ΜΕΝΑ, ότι ο πρώην πρόεδρος έχει κατάθλιψη, έχει χάσει βάρος, και δεν τρέφεται όσο χρειάζεται ένας άνθρωπος για να παραμείνει ζωντανός.

Επικριτές του κ. Μουμπάρακ, δηλώνουν ότι όλα αυτά είναι τερτίπια εκ μέρους του, για να αποφύγει την δίκη. Ο κ. Μουμπάρακ ανετράπη τον περασμένο Φεβρουάριο, έπειτα από λαικό ξεσηκωμό. Την εξουσία, ουσιαστικά, ασκεί τώρα ο στρατός. Το ζητούμενο του ξεσηκωμού, που ήταν να έρθει πραγματική δημοκρατία στη χώρα, δεν έχει ακόμα ευοδωθεί.

Μνήμη Τζενης Καρέζη

Η Τζενη Καρέζη, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, 27.07.1992.



To Παράπονο (To Σου 'φερα νερό στις χούφτες)

ΜΟΥΣΙΚΗ: Σταυρος Ξαρχάκος
ΣΤΙΧΟΙ: Λευτέρης Παπαδόπουλος

Σου 'φερα νερό στις χούφτες για να πιείς ,να ξεδιψάσεις
που ν' τ' αχείλι σου πικρό Κι ως ξεδίψασε η καρδιά σου
βιάστηκες να προσπεράσεις
Τόση πίκρα, τόση δίψα,τόσος πόνος κι ούτε ένα ευχαριστώ
Σου 'φερα ψωμί και μέλι κι ένα καθαρό σεντόνι
και τον χτύπο απ' την καρδιά
Και δε μου 'δωσες το χέρ    κι έχεις φύγει - χελιδόνι
Τόση πίκρα,τόση δίψα,τόση αγάπη και μια θάλασσα ερημιά

Monday, July 25, 2011

Σύγκλητος που δίδασκε...



Tου Πασχου Mανδραβελη*

Η Ελλάδα δεν έχει τις υψηλότερες δαπάνες για την ανώτατη παιδεία στον ΟΟΣΑ (ως ποσοστό του ΑΕΠ), όπως εκ παραδρομής γράψαμε την περασμένη Κυριακή. Εχει όμως από τις υψηλότερες στον ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τη Eurostat, η Ελλάδα ξοδεύει το 1,44% του ΑΕΠ στην ανώτατη εκπαίδευση, όταν η κραταιά Γερμανία δίνει το 1,14% του ΑΕΠ, οι ΗΠΑ το 1,33% και ο μέσος όρος της Ευρώπης των «27» είναι στο 1,15%. Αντιθέτως, η παιδεία που χαντακώνουμε είναι η δευτεροβάθμια. Η Ελλάδα δίνει στα γυμνάσια και λύκεια το 1,14% του ΑΕΠ, όταν μέχρι και η Εσθονία δίνει το 2,32%. Ο μέσος όρος της Ευρώπης των «27» είναι 2,25%.
Τι γίνονται αυτά τα πολλά λεφτά, αφού και τα ελληνικά πανεπιστήμια (μετά από τόσα χρόνια κολοβής αυτοδιοίκησης, που τώρα υπερασπίζονται οι πανεπιστημιακοί) συνεχίζουν να πατώνουν στις διεθνείς κατατάξεις; Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει. Τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, οι σχολές των οποίων μετρούν κι αξιολογούν κάθε πτυχή της ελληνικής πραγματικότητας, ούτε μετριούνται ούτε αξιολογούνται. Για την ακρίβεια, οι ημέτεροι πανεπιστημιακοί έδωσαν σκληρές μάχες κατά κάθε αξιολόγησης. Θεωρούν ποταπό (ή ακόμη χειρότερα: αγοραία καπιταλιστικό) να μαθαίνουμε τι στην ευχή κάνουν το 1,44% του ΑΕΠ που απλόχερα τους δίνει η ελληνική κοινωνία, όταν οι Γερμανοί (που μας δανείζουν) δίνουν το 1,14%.
Στη λογική του «πάρε τα λεφτά και τρέχα» (αλλά με πιο πομπώδεις λέξεις) κάνουν και τη συζήτηση για την αλλαγή του πλαισίου διοίκησης των ΑΕΙ. Σύμφωνα με την πρόταση του υπουργείου Παιδείας, στο δεκαπενταμελές συμβούλιο διοίκησης θα υπάρχουν οκτώ μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, τα οποία θα επιλέγουν άλλα επτά εξωπανεπιστημιακά μέλη για να συνδεθεί το πανεπιστήμιο με την κοινωνία ή να μεταφέρουν τεχνογνωσία. Αυτό για κάποιους καθηγητές της Νομικής θεωρείται αντισυνταγματικό διότι, όπως λένε, πλήττεται το «αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ». Δεν ξέρουμε αν το Σύνταγμα είναι παράλογο ή αν έτσι ερμηνεύεται, αλλά ένα όργανο στο οποίο η πλειοψηφία είναι πανεπιστημιακοί και αυτοί οι πανεπιστημιακοί μόνοι τους επιλέγουν τους υπόλοιπους, μάλλον είναι «αυτοδιοίκητο». Κι αν δεν είναι τότε από κάπου αλλού θα διοικείται. Από πού; Από τον Αρη;
Η λογική γεννήθηκε στην Ελλάδα, αλλά μάλλον μετανάστευσε νωρίς. Ετσι η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών αποφάσισε να μην εφαρμόσει τον νόμο. Το «αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ» έχει γίνει μάλλον κάτι σαν το Κόσοβο: ανεξάρτητο από τους νόμους (αλλά όχι από τα λεφτά) του κράτους. Κι εδώ μπαίνουν κάποια ερωτήματα: αν η Σύγκλητος του μεγαλύτερου ελληνικού πανεπιστημίου –που έχει μάλιστα και τη μεγαλύτερη νομική σχολή– δηλώνει ότι δεν θα εφαρμόσει τους νόμους, τι πρέπει να κάνει το ΠΑΜΕ; Γιατί να μην κλείνουν επ’ αόριστον λιμάνια και αεροδρόμια οι ταξιτζήδες. Προφανώς, κάποιο νόμο παραβιάζουν κι αυτοί, αλλά με τη βούλα και της μεγαλύτερης νομικής της χώρας, ο νόμος είναι κάτι σχετικό. Αν μάς βολεύει τον εφαρμόζουμε. Αν όχι, κλείνουμε το μαγαζί, σαν να είναι του μπαμπά μας.
Τέτοια γράμματα, λοιπόν, έμαθαν οι νέες γενιές και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Τα ελληνικά ΑΕΙ κατάφεραν να πατώνουν και με τα «χαμερπή» ποσοτικά κριτήρια αλλά και με τα υψηλόφρονα «ποιοτικά», διά των οποίων μας παραμυθιάζουν. Εκτός, πάλι, αν η ποιότητα που οραματίζεται η Σύγκλητος είναι του ΣΑΤΑ και του ΠΑΜΕ...

* Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή", 24.07.2011, και αναδημοσιεύεται εδω με την άδειά του. Αναρωτιέμαι πολλές φορές. Αυτή η "κοινή λογική", που διατυπώνεται και σ' αυτό το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη, γιατί - που να πάρει - δεν είναι "κοινή";

«Ξαφνικά ξύπνησα ένα πρωί με την ''αλεξία''»

Ο ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΕΓΚΕΛ, 80 χρόνων σήμερα, είναι ένας πολύ γνωστός στη χώρα του, στον Καναδά, συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων. Ηρωάς του, σε όλη τη σειρά των βιβλίων του, είναι ο επιθεωρητής Μπένι Κούπερμαν. Ο άλλος του εαυτός, όπως συνήθιζε να λέει. Μέγιστο προσόν του ντετέκτιβ, ότι είχε το εκπληκτικό ταλέντο να διαβάζει «μέσα από τις γραμμές». Ενα πρωί, τον Ιούλιο του 2001, ο Εγκελ έκανε το μπάνιο του, ντύθηκε, έφτιαξε το μπρέκφαστ του, και πήγε στο κεφαλόσκαλο να πάρει την αγαπημένη του εφημερίδα «Globe & Mail». Μόλις την κοίταξε, κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Δεν μπορούσε να διαβάσει τίποτα!

Εντρομος, σηκώθηκε από το τραπέζι, πήγε γρήγορα στο γραφείο του και κατέβασε από τη βιβλιοθήκη ένα βιβλίο. Το άνοιξε, είδε και εκεί, στις σελίδες του, αράδες με τα γνώριμά του 26 γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου, αλλά του ήταν αδύνατο να βγάλει το παραμικρό νόημα. Δεν καταλάβαινε τίποτα. Ο,τι έβλεπε του φαινόταν «ελληνικά ή εβραϊκά». Ο συγγραφέας Χάουαρντ Εγκελ είχε χάσει την ικανότητά του να διαβάζει!

Ξύπνησε τον γιο του, Τζέικομπ, και μαζί πήγαν με ταξί στο νοσοκομείο «Μάουντ Σινάι» του Τορόντο. Καθ' οδόν, έβλεπε διάφορες ταμπέλες και πινακίδες. Τις είχε ξαναδεί πολλές φορές. Αλλά ετούτη τη φορά δεν ήξερε τι έγραφαν. Στο νοσοκομείο υποβλήθηκε σε σειρά εξετάσεων και οι φόβοι του επαληθεύτηκαν. Είχε πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο το οποίο, όπως του είπαν, είχε επηρεάσει μια περιορισμένη περιοχή της οπτικής πλευράς του εγκεφάλου του, στην αριστερή μεριά.

Το εγκεφαλικό επεισόδιο το κατάλαβε και το χώνεψε. Τη ζημιά που του προκάλεσε ούτε να φανταστεί, ούτε και να αντέξει μπορούσε. Κάθησε σε ένα γραφείο και άρχισε να γράφει κάτι. Για τον επιθεωρητή Κούπερμαν, τον ήρωά του. Ο,τι έγραψε είχε νόημα. Ηταν ένα κείμενο γραμμένο από έναν καταξιωμένο και έμπειρο συγγραφέα. Αλλά δεν μπορούσε να το διαβάσει ο ίδιος. Του το διάβασαν οι δικοί του άνθρωποι, συγγενείς και νοσηλευτές. Εκείνος ήξερε τι είχε γράψει και το «αναγνώρισε» από την ανάγνωση των άλλων.

Την απίθανη ιστορία του διάβασα τον περασμένο Ιούνιο, σ' ένα άρθρο του νευρολόγου Ολιβερ Σακς στο περιοδικό «New Yorker». Ο ίδιος ο Χάουαρντ Εγκελ του έστειλε γράμμα λίγους μήνες μετά το επεισόδιό του, περιγράφοντάς του τι του συνέβη. «Είμαι», του έγραψε, «ένας συγγραφέας που μπορεί ακόμα να γράφει αλλά όχι να διαβάζει».

Ο Ολιβερ Σακς, όπως και οι γιατροί στο νοσοκομείο του Τορόντο, κατάλαβαν αμέσως. Στα 1890, ο γερμανός νευρολόγος Χάινριχ Λιζάουερ είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «ψυχική τύφλωση». Ο Φρόιντ έκανε λόγο για ασθενείς με «οπτική αγνωσία». Μια συγκεκριμένη μορφή αυτής είναι η «αλεξία». Η επιστημονική ονομασία της πάθησης του καναδού συγγραφέα.

Να τι μας λέει ο νευροχειρουργός κ. Παναγιώτης Νομικός: «Η αλεξία, σαν σύμπτωμα από μόνη της, είναι εξαιρετικά σπάνια. Συνήθως συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως αδυναμία γραφής ή διενέργειας απλής αριθμητικής πράξης. Ολα αυτά ρυθμίζονται από κάποιους πυρήνες του εγκεφάλου οι οποίοι βρίσκονται συνήθως στην πίσω περιοχή του κροταφικού λοβού.
Και στους δεξιόχειρες είναι, σχεδόν πάντα, αριστερά».

Πριν από μερικά χρόνια ο κ. Νομικός είχε έναν ασθενή, τακτικό καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Νυρεμβέργης, ο οποίος, από τη μία στιγμή στην άλλη, σταμάτησε να κάνει μαθηματικές πράξεις. «Ξύπνησε ένα πρωί και, όταν κάθησε να λύσει μια άσκηση, διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε. Κράτησε έναν χρόνο περίπου η αλεξία του και βεβαίως έμεινε άνεργος στο διάστημα αυτό. Σιγά σιγά, όπως συμβαίνει πολλές φορές, επανήλθε».

Η αποκατάσταση μπορεί να είναι μερική ή και ολική. Μπορεί, όμως, και να μην επέλθει ποτέ. Ο Χάουαρντ Εγκελ, με τη βοήθεια ειδικών θεραπευτών, προσπαθεί να εξερευνήσει κανούριους τρόπους εκμάθησης της ανάγνωσης. Από νευρολογικής απόψεως, έχει κάνει σημαντική πρόοδο. Οσον αφορά την αλεξία του, εξακολουθεί να δυσκολεύεται πολύ στην ανάγνωση ακόμα και των δικών του κειμένων, είτε είναι γραμμένα σε χαρτί, είτε σε κομπιούτερ, με τυφλό σύστημα.

Στη μακρά περίοδο της αποθεραπείας του, έμαθε να κρατάει ένα «σημειωματάριο μνήμης». Οι ειδικοί θεραπευτές τον προέτρεψαν να γράφει ό,τι γνωρίζει, ό,τι βλέπει, ό,τι βιώνει και αισθάνεται, και να εγκαταλείψει τη μυθοπλασία. Αυτό τον έκανε να επικεντρωθεί μόνο στην αρρώστια του. Και άρχισε να γράφει για την καθημερινή του ρουτίνα στο νοσοκομείο, τους ανθρώπους που συναντούσε, τις θεραπείες που έκανε κ.λπ.

Ετσι, σιγά σιγά και γράφοντας με τις ώρες στον κομπιούτερ του αυτές τις «σημειώσεις μνήμης», άρχισε να αποκτά ξανά το χάρισμα της φαντασίας και την ικανότητα να πλάθει από αυτήν χαρακτήρες και καταστάσεις. Το 2005 κυκλοφόρησε το πρώτο, μετά το εγκεφαλικό, βιβλίο του, με τίτλο «Το Βιβλίο της Μνήμης» (Memory Book).

«Είναι σπάνια η περίπτωσή του», μας λέει ο νευροχειρουργός κ. Νομικός, «αλλά έχουμε αντιμετωπίσει και εμείς εδώ, στην Ελλάδα, μερικά παρόμοια περιστατικά. Πιο συνηθισμένη, όμως, είναι η λεγόμενη "αφασία", όπου καταλαβαίνουμε τι μας λένε αλλά δεν μπορούμε να σχηματίσουμε λέξεις ή και το αντίστροφο».

Η αλεξία είναι τραυματική για οποιονδήποτε άνθρωπο. Για έναν συγγραφέα, όμως, πρέπει να είναι κάτι σαν το τέλος του κόσμου. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης μιλάει για «βαριά εκδοχή» και προτιμά, όπως κάνουμε όταν αναμετριόμαστε με τα πολύ δυσάρεστα, να δει το πράγμα κάπως χιουμοριστικά:
«Ο Αντρέ Μπρετόν μελετούσε κείμενα και ζωγραφιές φρενοβλαβών και είναι αλήθεια ότι μέσα σ' αυτά υπάρχει κάποιου είδους ποίηση. Homo normalis δεν υπάρχει και η φρενοβλάβεια είναι ένα ρευστό, δυσκαθόριστο όριο. Εξάλλου η λογοτεχνία πάντα διερευνούσε τις γκρίζες ζώνες του μυαλού και της ψυχής, τα άφεγγα νερά. Η διαταραχή είναι κάτι δυσδιάκριτο και ενίοτε δεν αποκλείει την έμπνευση, ίσως, δε, στην Ποίηση τα πράγματα να είναι ακόμα πιο πιθανά, τα κριτήρια πιο ρευστά και μπορείς να φτάσεις (σπανίως, βέβαια) και ως το κρατικό βραβείο, αν διαθέτεις τις κατάλληλες διασυνδέσεις και την καλή συγκυρία. Η αλεξία, πάντως, πρέπει να είναι βαριά εκδοχή - σίγουρα δεν έγραψε έτσι την "Αλεξιάδα" η Αννα Κομνηνή. Είναι σαν να μιλάμε για έναν κουλό μποξέρ που παλεύει με το κεφάλι και βρίζει σε γκρίνκλις. Ωστόσο, αν πάσχεις από αλεξία, ίσως μπορείς να γίνεις πολιτικός, και μάλιστα πετυχημένος.
»Σε ένα διήγημα είχα γράψει για κάποιον σχιζοφρενή που είπε τη φοβερή φράση: "Ξεράθηκαν οι λέξεις μέσα στο κεφάλι μου". Συχνά νιώθω και εγώ το ίδιο, όταν περνάω φάση βαριάς δυστοκίας. Περνώ ένα είδος αλεξίας. Βέβαια το να μην μπορείς να διαβάσεις τις εφημερίδες, όπως ο αυστραλός συγγραφέας, είναι πολύ κακό, αν και όχι πάντα κάτι απολύτως δυσάρεστο -εξαρτάται και για ποια εφημερίδα μιλάμε. Τώρα που φεύγω διακοπές θα επιβάλω μερική αλεξία στον εαυτό μου, σχετικά με τον τύπο, ώστε να αναπαυθώ, και μετά να μπορέσω να τον αντέξω όλον τον χειμώνα -συνειρμικά, μέρες που είναι, θυμήθηκα τον Μέρντοχ (ή Merde-ωχ). Κι ελπίζω, παράλληλα, να γνωρίσω, παραλιακώς, καμιά όμορφη Αλεξία».

*«Πολύ πριν γίνω συγγραφέας, υπήρξα αναγνώστης. Κι ακόμα όταν άρχισα να γράφω, η μεγαλύτερη απόλαυσή μου ήταν η ανάγνωση. Πραγματικά, δεν θα με πείραζε καθόλου να μην μπορώ να διαβάσω όσα γράφω ο ίδιος -παρ' όλο που τρέφω μια ιδιαίτερη εκτίμηση στον γραφικό μου χαρακτήρα. Ομως να μην μπορώ να διαβάσω Ντοστογέφσκι, Τουργκένιεφ ή Τόμας Μαν χωρίς μάλιστα να είμαι τυφλός, αυτό θα με έριχνε, πιστεύω, στην έσχατη κατάθλιψη. Βέβαια, θα είχα τότε μια εξαιρετική δικαιολογία για να 'χω πλάι μου μέρα νύχτα μια σειρά καλλίγραμμων αναγνωστριών που θα μου διάβαζαν συνέχεια. Οπως ακριβώς συνέβαινε και στα παιδικά μου χρόνια, όποτε αρρώσταινα κι έπεφτα στο κρεβάτι, αναγκάζοντας τη μητέρα μου να κάθεται δίπλα στο προσκεφάλι μου και να μου διαβάζει με τις ώρες ιστορίες από το "Φαντάζιο" και το "Ρομάντζο". Μα, βέβαια, εν κατακλείδι, παρελθέτω απ' εμού...» - Αρης Σφακιανάκης, συγγραφέας.

ΥΓ: Το κομματι δημοσιευτηκε στη σελίδα "Ανθρωπων Εργα & Ημέρες" στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία", 24.07.2011.

Saturday, July 23, 2011

Κρίμα το κορίτσι

Η Αγγλίδα τραγουδίστρια με τη βαθειά, εκλεκτική φωνή, Έϊμι Ουάϊνχαους, 27 χρονών, βρέθηκε σήμερα νεκρή στο σπίτι της, στο Κάμντεν, στο βόρειο Λονδίνο. Δεν είναι γνωστή, μέχρι τώρα, (Σάββατο, 21.34 ώρα Ελλάδος), η αιτία του θανάτου της. Πιθανώς, όμως, να συνδέεται με τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε από το 2006, ίσως και νωρίτερα, από χρήση ναρκωτικών και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Πέρασε από διάφορα στάδια με τον εθισμό της, μπαινοβγαίνοντας από κλινικές αποτοξίνωσης. Σ’ ένα της τραγούδι, το Rehab, μπορεί και να αποκάλυπτε εν τέλει, με ένα εμφατικό «no, no, no» που έλεγε εις απάντηση της προτροπής του πατέρα της να μπεί σε κλινική, την επιθυμία, ή/και την αδυναμία της να, να απαλλαγεί από τα drugs.

Ο πατέρας της, Μίτσελ Ουάϊνχαους, ταξιτζής στο επάγγελμα, είναι λάτρης της τζαζ, και της τραγουδούσε σχεδόν από την ημέρα που γεννήθηκε. Η Έϊμι, που συνέθετε και ερμηνευε τζαζ τραγούδια από τα 11 της, απέκτησε φήμη γύρω στο 2003, με την κυκλοφορία του πρωτου της άλμπουμ Frank. Δεν άργησαν οι κριτικοί των εφημερίδων, περιοδικών και websites, να την συγκρίνουν με τις μεγάλες κυρίες της τζαζ, Σαρα Βών, και Νίνα Σιμόουν. Όταν άρχισε να σπαταλά τον εαυτό της στο ποτό και στα ναρκωτικά, ή σύγκριση στράφηκε προς μία άλλη, μεγάλη ροκ τραγουδίστρια, την Τζάνις Τζοπλιν που επίσης είχε τις ίδιες αυτοκαταστροφικές τάσεις.

Friday, July 22, 2011

Η ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΚΑΜΗΛΑΣ


Αυτή η φωτογραφία, του George Steinmetz από το National Geographic, τραβήχτηκε ακριβώς από πάνω από αυτές τις καμήλες στην έρημο κατά τη δύση του ηλίου.
Όταν κάνεις "κλικ" για να μεγαλώσει και την κοιτάξετε προσεκτικά, θα διαπιστωσετε ότι οι καμήλες είναι οι μικρές άσπρες γραμμές στην φωτογραφία. Οι μαύρες εικόνες που διακρίνονται είναι απλά οι σκιές από τις καμήλες!

Μερικές φορές, όπως σημειώνει ο φίλος Φ.Κ. που μου έστειλε τη φωτογραφία, τα "προβλήματά" μας φαίνονται μεγάλα σαν τις σκιές... Όμως, στην πραγματικότητα είναι μικρά...
 

Thursday, July 21, 2011

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΣΩΣΗΣ


Ειναι κρίσιμες και σημαντικές οι στιγμές στη Συνοδο Κορυφης στις Βρυξέλλες, όπου οι αρχηγοί των κρατων της Ευρωζώνης καλούνται να εγκρίνουν το "Σχέδιο Διάσωσης της Ελληνικής Οικονομίας", μέσω του οποίου, όπως ψυχρά διατυπώνουν ορισμένοι, "θα σωθεί και η Ευρωζώνη".

Παραθέτω το Προσχέδιο (που συμφωνήθηκε νωρίτερα σημερα μεταξύ Μέρκελ-Σαρκοζί-Τρισέ), και επί του οποίου συζητούν τώρα οι ηγέτες των χωρών, στο αγγλικό πρτότυπο, και σε ελληνική μετάφραση.

STATEMENT BY THE HEADS OF STATE OR GOVERNMENT OF THE EURO AREA AND EU INSTITUTIONS

ΔΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΗΓΩΝ ΚΡΑΤΩΝ Ή ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ.
Since the beginning of the sovereign debt crisis in the euro area, important measures to stabilize the euro area, reform the rules and develop new stabilization tools have been taken. The recovery in the euro area is well on track and the euro is based on sound economic fundamentals. But the challenges at hand have shown the need for more far reaching measures. We reaffirm our commitment to the euro and to do whatever is needed to ensure the financial stability of the euro area as a whole. We also reaffirm our determination to reinforce convergence, competitiveness and governance of the Euro area.
Today, we agreed on the following measures:
Από το ξεκίνημα της κρίσης χρέους των κρατών της ευρω-ζώνης, έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα σταθεροποίησης της ευρω-ζώνης, μεταρρύθμισης των κανόνων και ανάπτυξης νέων εργαλείων σταθεροποίησης. Η ανάκαμψη της ευρω-ζώνης βρίσκεται σε καλό δρόμο και το ευρώ εδράζεται σε υγιή θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία. Όμως, οι προκλήσεις που έχουν εμφανιστεί αποκαλύπτουν την ανάγκη λήψης εκτενέστερων μέτρων. Επιβεβαιώνουμε τη δέσμευσή μας απέναντι στο ευρώ και στην λήψη οποιασδήποτε απόφασης θα διασφαλίζει τη χρηματο-οικονομική σταθερότητα της ευρω-ζώνης στο σύνολό της. Επίσης, επιβεβαιώνουμε και τη θέλησή μας να ενισχύσουμε τη σύγκλιση, την ανταγωνιστικότητα και τη διακυβέρνηση της ευρω-ζώνης.

Σήμερα, συμφωνήσαμε στα ακόλουθα μέτρα:

Greece:
1. We welcome the measures undertaken by the Greek government to stabilize public finances and reform the economy as well as the new package of measures recently adopted by the Greek Parliament. These are unprecedented, but necessary efforts to bring the Greek economy back on a sustainable growth path.
Για την Ελλάδα:
1. Καλωσορίζουμε τα μέτρα που ελήφθησαν από την ελληνική κυβέρνηση για τη σταθεροποίηση των δημοσίων οικονομικών της και τη μεταρρύθμιση της οικονομίας, όπως και το νέο πακέτο μέτρων που πρόσφατα υιοθετήθηκε από την ελληνική Βουλή. Αυτές είναι άνευ προηγουμένου, αλλά απαραίτητες ενέργειες για να επιστρέψει και πάλι η Ελλάδα σε μια βιώσιμη πορεία ανάπτυξης.
2. We agree to support a new programme for Greece and to provide an additional amount of up to [xx] . This programme will be designed, notably through lower interest rates and extended maturities, to decisively improve the debt sustainability and refinancing profile of Greece. We call on the IMF to contribute to the financing of the new Greek programme in line with current practices.
2. Συμφωνούμε στην υποστήριξη ενός νέου προγράμματος για την Ελλάδα και στην παροχή επιπλέον ποσού μέχρι [ΧΧ] ευρώ. Αυτό το πρόγραμμα θα σχεδιαστεί - κυρίως μέσω χαμηλότερων επιτοκίων και μεγαλύτερης διάρκειας ωριμάνσεις - για την αποφασιστική βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους και του προφίλ αναχρηματοδότησης της Ελλάδος. Καλούμε το ΔΝΤ να συνεισφέρει στη χρηματοδότηση του νέου ελληνικού προγράμματος, σύμφωνα με τις ισχύουσες πρακτικές.
3. We have decided to lengthen the maturity of the EFSF loans to Greece to the maximum extent possible from the current 7.5 years to a minimum of 15 years. In this context, we will ensure adequate post programme monitoring. We will provide EFSF loans at lending rates equivalent to those of the Balance of Payment facility (currently approx. 3.5%) without going below the EFSF funding cost. This will be accompanied by a mechanism which ensures appropriate incentives to implement the programme, including through collateral arrangements where appropriate.
3. Αποφασίσαμε να επιμηκυνθεί η διάρκεια των δανείων του EFSF προς την Ελλάδα στη μέγιστη δυνατή διάρκεια, από την τρέχουσα των 7,5 ετών σε μια ελάχιστη διάρκεια 15 ετών. Σε αυτό το πλαίσιο, θα διασφαλίσουμε επαρκή παρακολούθηση μετά το πρόγραμμα. Θα παράσχουμε δάνεια του EFSF με επιτόκια δανεισμού αντίστοιχα αυτών της διευκόλυνσης Ισοζυγίου Πληρωμών (τρέχον επίπεδο περίπου 3,5%), σε επίπεδο που δεν θα είναι χαμηλότερο από το κόστος χρηματοδότησης του EFSF. Αυτά, θα συνοδευτούν από ένα μηχανισμό που θα διασφαλίζει κατάλληλα κίνητρα εφαρμογής του προγράμματος, περιλαμβανομένης της επιλογής ρυθμίσεων εγγυήσεων, όπου χρειάζεται.
4. We call for a comprehensive strategy for growth and investment in Greece. Structural funds should be re-allocated for competitiveness and growth under a European "Marshall Plan". Member States and the Commission will mobilize all resources necessary in order to provide exceptional technical assistance to help Greece implement its reforms.
4. Καλούμε για μια ολοκληρωμένη στρατηγική ανάπτυξης και επενδύσεων στην Ελλάδα. Τα Διαρθρωτικά Ταμεία πρέπει να επανασχεδιαστούν με έμφαση στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη μέσα από ένα ευρωπαϊκό "Σχέδιο Μάρσαλ". Τα κράτη-μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κινητοποιήσουν όλους τους απαραίτητους πόρους που είναι απαραίτητοι για την παροχή εξαιρετικής τεχνικής συνδρομής για να βοηθηθεί η Ελλάδα θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις της.
5. Greece is in a uniquely grave situation in the Euro area. This is the reason why it requires an exceptional solution. The financial sector has indicated its willingness to support Greece on a voluntary basis through a menu of options (bond exchange, roll-over, and buyback) at lending conditions comparable to public support with credit enhancement.
5. Η Ελλάδα τελεί σε μια μοναδικά σοβαρή κατάσταση στην ευρω-ζώνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάζεται μια εξαιρετική λύση. Ο χρηματο-οικονομικός τομέας έχει εκδηλώσει τη θέλησή του να υποστηρίξει την Ελλάδα σε εθελοντική βάση μέσω ενός καταλόγου επιλογών (ανταλλαγής ομολόγων, επιμήκυνσης και επαναγοράς) με όρους δανεισμού συγκρίσιμους με δημόσια στήριξη και επιπλέον πιστοληπτική βελτίωση.
6. All other Euro countries solemnly reaffirm their inflexible determination to honour fully their own individual sovereign signature and all their commitments to sustainable fiscal conditions and structural reforms. The Euro area Heads of States or Government fully support this determination as the credibility of all their sovereign signatures is a decisive element for ensuring financial stability in the Euro area as a whole.
6. Όλες οι υπόλοιπες χώρες του ευρώ επισήμως επιβεβαιώνουν την ανελαστική τους βούληση να τιμήσουν πλήρως τη δική τους ανεξάρτητη κρατική υπογραφή και όλες τις δεσμεύσεις τους για βιώσιμες δημοσιονομικές συνθήκες και δομικές μεταρρυθμίσεις. Οι ηγέτες κρατών ή κυβερνήσεων της ευρω-ζώνης υποστηρίζουν πλήρως αυτή τη βούληση, καθώς η αξιοπιστία όλων των κρατικών υπογραφών τους αποτελεί αποφασιστικό συστατικό διασφάλισης της χρηματο-οικονομικής σταθερότητας στην ευρω-ζώνη στο σύνολό της.
Stabilization tools:
7. To improve the effectiveness of the EFSF and address contagion, we agree to increase the flexibility of the EFSF, allowing it to:
- intervene on the basis of a precautionary programme, with adequate conditionality;
- finance recapitalisation of financial institutions through loans to governments including in non programme countries;
- intervene in the secondary markets on the basis of an ECB analysis recognizing the existence of exceptional circumstances and a unanimous decision of the EFSF Member States.
Σταθεροποιητικά εργαλεία:
7. Για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του EFSF και την αντιμετώπιση της μετάδοσης, συμφωνούμε στην αύξηση της ευκαμψίας του EFSF, επιτρέποντάς του:
- να παρεμβαίνει στη βάση ενός προληπτικού προγράμματος, με επαρκείς προϋποθέσεις
- να χρηματοδοτήσει την ανακεφαλαιοποίηση των χρηματο-οικονομικών οργανισμών μέσω δανείων προς
κυβερνήσεις, περιλαμβανομένων προς χώρες που δεν συμμετέχουν σε πρόγραμμα
- να παρεμβαίνει στις δευτερογενείς αγορές στη βάση ανάλυσης της ΕΚΤ που θα αναγνωρίζει την ύπαρξη εξαιρετικών περιστάσεων και μια ομόφωνη απόφαση των χωρών-μελών του EFSF.
Fiscal consolidation and growth in the euro area:
8. We welcome the progress made on the implementation of the programmes in Ireland and Portugal and reiterate our strong commitment to the success of these programmes. The EFSF lending conditions we agreed upon for Greece will be applied also for Portugal and Ireland. In this context, we note Ireland's willingness to participate constructively in the discussions on the Consolidated Common Tax Base draft directive (CCTB) and in the structured discussions on tax policy issues in the framework of the Euro+ pact framework.
Φορολογική Ενοποίηση και Ανάπτυξη στην Ευρωζώνη:
8. Καλωσορίζουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην εφαρμογή των προγραμμάτων της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας και επαναλαμβάνουμε την ισχυρή μας δέσμευση στην επιτυχία αυτών των προγραμμάτων. Οι όροι δανεισμού από το EFSF που συμφωνήσαμε για την Ελλάδα θα εφαρμοστούν επίσης για την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Σε αυτό το πλαίσιο, επισημαίνουμε τη βούληση της Ιρλανδίας να συμμετάσχει εποικοδομητικά στις συζητήσεις για το προσχέδιο Οδηγίας για μια Ενοποιημένη Κοινή Φορολογική Βάση (CCTB) και στις δομημένες συζητήσεις για θέματα φορολογικής πολιτικής στο πλαίσιο του συμφώνου Euro+.
9. All euro area Member States will adhere strictly to the agreed fiscal targets, improve competitiveness and address macro-economic imbalances. Deficits in all countries except those under a programme will be brought below 3% by 2013 at the latest. In this context, we welcome the budgetary package recently presented by the Italian government which will enable it to bring the deficit below 3% in 2012 and to achieve balance budget in 2014. We also welcome the ambitious reforms undertaken by Spain in the fiscal, financial and structural area. As a follow up to the results of bank stress tests, Member States will provide backstops to banks as appropriate.
9. Όλες οι χώρες-μέλη της ζώνης του ευρώ θα τηρήσουν αυστηρά του συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους, θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και θα αντιμετωπίσουν μακρο-οικονομικές ανισορροπίες. Τα ελλείμματα σε όλες τις χώρες εκτός αυτών που έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμμα, θα πρέπει να μειωθούν κάτω από 3% το αργότερο μέχρι το 2013. Σε αυτό το πλαίσιο, καλωσορίζουμε τα προϋπολογιστικά μέτρα που πρόσφατα παρουσιάστηκαν από την ιταλική κυβέρνηση, τα οποία θα της επιτρέψουν να μειώσει το έλλειμμα κάτω από 3% το 2012 και να επιτύχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2014. Καλωσορίζουμε επίσης τις φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις που ανέλαβε η Ισπανία στο δημοσιονομικό, χρηματο-οικονομικό και δομικό τομέα. Σε συνέχεια των αποτελεσμάτων των τραπεζικών τεστ αντοχής, οι χώρες-μέλη θα παρέχουν έσχατη στήριξη σε τράπεζες, όπως κρίνεται απαραίτητο.
10. We will implement the recommendations adopted in June for reforms that will enhance our growth. We invite the Commission to enhance the synergies between loan programmes and EU funds in all countries under EU/IMF assistance. We support all efforts to improve their capacity to absorb EU funds in order to stimulate growth and employment.
10. Θα εφαρμόσουμε τις προτάσεις που υιοθετήθηκαν τον Ιούνιο για μεταρρυθμίσεις που θα αναβαθμίσουν την ανάπτυξή μας. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναβαθμίσει τις συνέργειες μεταξύ προγραμμάτων δανεισμού και ευρωπαϊκών κεφαλαίων σε όλες τις χώρες που χαίρουν συνδρομής από Ε.Ε. /ΔΝΤ. Υποστηρίζουμε όλες τις προσπάθειες βελτίωσης της ικανότητάς τους να απορροφούν ευρωπαϊκά κεφάλαια με σκοπό να τονωθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση.
Economic governance:
11. We look forward to the rapid finalization of the legislative package on the strengthening of the stability and growth pact and the new macro economic surveillance. Euro area members will do their utmost to help reaching agreement with the EP on voting rules in the preventive arm of the Pact.
Οικονομική διακυβέρνηση:
11. Προσβλέπουμε στην τάχιστη ολοκλήρωση του νομικού πακέτου ενίσχυσης του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης και τη νέα μακρο-οικονομική επιτήρηση. Τα μέλη της ζώνης του ευρώ θα καταβάλλουν τη μέγιστη προσπάθεια για να επιτευχθεί συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί δικαιωμάτων ψήφου στο προληπτικό μέρος της Συμφωνίας.
12. We commit to introduce legally binding national fiscal frameworks as foreseen in the fiscal frameworks directive by the end of 2012.
12. Δεσμευόμαστε στην εισαγωγή νομικά δεσμευτικών εθνικών δημοσιονομικών πλαισίων όπως προβλέπει η οδηγία για τα δημοσιονομικά πλαίσια μέχρι το τέλος του 2012.
13. We agree that reliance on external credits ratings in the EU regulatory framework should be reduced, and look forward to the Commission proposals in this respect.
13. Συμφωνούμε, ότι πρέπει να μειωθεί η εξάρτηση του κοινοτικού ρυθμιστικού πλαισίου από εξωτερικές πιστοληπτικές αξιολογήσεις και προσβλέπουμε στις σχετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
14. We invite the President of the European Council, in close consultation with the President of the Eurogroup, to make concrete proposals by October on how to better organize crisis management in the euro area and improve working methods.
We call on the Eurogroup to implement expeditiously and as a matter of priority the decisions taken today.
14. Καλούμε τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε στενή συνεργασία με τον Πρόεδρο του Eurogroup, να συντάξει συμπαγείς προτάσεις μέχρι τον Οκτώβριο για το πώς μπορεί να οργανωθεί καλύτερα η διαχείριση κρίσεων στην ευρω-ζώνη και να βελτιωθούν οι μέθοδοι εργασίας.
Καλούμε το Eurogroup να εφαρμόσει ταχέως κατά προτεραιότητα τις αποφάσεις που ελήφθησαν σήμερα."

Brussels/Βρυξέλλες  21.07.2011

Αυτή η εικόνα, η ντροπή, αλλά και η μόνη ελπίδα μας...

(Πηγή: ICON PRESS / ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ)
Οι ταξιτζήδες δεν είναι το πρόβλημα της Ελλάδος. Δεν μπορεί μια ολόκληρη χώρα, που δίνει τώρα μάχη για να γλυτώσει τη χρεωκοπία στην οποία, εάν πέσει, δεν θα έχει πια καμμία σημασία ποιό επάγγελμα είναι κλειστό ή ανοικτό, και πόσο θα αξίζει η άδεια του κάθε επαγγελματία, να ασχολείται τώρα με τον κ. Λαμπρόπουλο και τον κλάδο του.

Η Ελλάδα είναι το πρόβλημα των ταξιτζήδων. Η Ελλάδα που θέλει (ή, έστω, που αναγκάζεται) να αλλάξει, και μάλιστα γρήγορα και, το παραδέχομαι, άγαρμπα. Η Ελλάδα που - ναί - εγέννησε και εξέθρεψε το "τέρας", πρέπει σήμερα να το σκοτώσει. Εάν δεν το κάνει, θα πάμε πιο πίσω από εκεί που είμασταν όταν έσπασε (επιτέλους, λέω εγω) το απόστημα, και μπήκαμε στη κρίση.

Ακούω να λένε, οι ταξιτζήδες είναι "υπέρ των ανοικτών επαγγελμάτων", αλλά σιγά-σιγά. Να τους δοθεί χρόνος να το χωνέψουν. Να προετοιμαστούν. Στο ραδιόφωνο του Σκάι, ένας ιδιοκτήτης έλεγε σήμερα ότι "μια δεκαετία θά ηταν καλή".

Ετσι είναι. Πάντα "αγοράζαμε χρόνο" σ' αυτόν τον τόπο. Και δίναμε την ψήφο μας σε όποιον ήταν πρόθυμος να παίξει, μαζί μας, αυτό το άθλιο παιχνίδι. Μας στρίμωχνε το ΠΑΣΟΚ; Ξεσηκώναμε τον κόσμο μέχρι να πετύχουμε "αναβολή" της διαδικασίας, και στη συνέχεια, πλευρίζοντας τη Νέα Δημοκρατία, που ασφαλώς και καλόβλεπε πάντοτε τόσα και τόσα σίγουρα κουκιά, βγάζαμε άλλη κυβέρνηση, που και αυτή, όταν κάποια στιγμή τα έβρισκε σκούρα και έπρεπε κάτι λίγο να συμμαζέψει από τα ασυμμάζευτα, συγκρουόταν με εκείνους που πρίν λίγο την ψήφισαν, και πάει λέγοντας.

Δεν το αντέχει άλλο αυτό το παιχνίδι ο τόπος. Δεν το αντέχει και η συντρηπτική πλειοψηφία των πολιτών που, ανοικτά πλέον, είναι απέναντι σε αυτές τις κατηγορίες των εργαζομένων που τόσα χρόνια έχουν στρογγυλοκαθήσει επάνω στα προνόμιά τους και τώρα βγαινουν δημόσια και λένε υπερβολές του τύπου "θα μείνουμε στον δρόμο".

Δεν μπορεί η Ελλάδα να "εξουσιάζεται" πλέον από τον κάθε πρόεδρο του ΣΑΤΑ, της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ ή όποιου άλλου κλάδου που δεν καταλαβαίνει που έχουμε φτάσει, και πώς φτάσαμε ώς εδώ. Δεν μπορεί η Ελλάδα να παραμείνει άλλο μια κλειστή χώρα, κλειστών επαγγελμάτων, με κλειστές συντεχνίες, και κλειστούς ανθρώπους. Δεν αντέχει άλλο να είναι χώρα όπου ο καθένας κοιτάει μόνο τον εαυτό του, ελπίζοντας ότι το άθροισμα όλων αυτών τών "μικρών εαυτών", κάποτε θα φέρει προκοπή και ευημερία. Η ανωμαλία δεν μπορεί ποτέ της να γεννήσει ο,τιδήποτε υγιές.

Δείτε την φωτογραφία που δημοσιεύουμε εδώ. Είναι από το αεροδρόμιο "Νίκος Καζαντζάκης" του Ηρακλείου, σήμερα. Ή, μάλλον, από τον εκτός πολιορκίας από τους ταξιτζήδες χωρο του αεροδρομίου. Όπου, Ελληνες και ξένοι ταξιδευτές, αναγκάστηκαν να περπατήσουν μεγάλη απόσταση, με τις αποσκευές τους, για να βγούν από τον "κίτρινο κλοιό", και από εκεί και πέρα, να βρούν τρόπο, Θεός ξέρει πως, να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό.

Η εικόνα αυτή, δεν ειναι μόνο σημερινή. Αποτέλεσμα του αποκλεισμού από τους ταξιζήδες. Χρόνια τώρα, δεκαετίες ολάκερες, την έχουμε μπροστά μας και την ζούμε αυτήν την ίδια εικόνα. Κάποιοι, με τσαμπουκά, να αποκλείουν, να ταλαιπωρούν τους άλλους, οι πολιτικοί να πελαγοδρομούν στην κοσμάρα τους, παίζοντας από δω κι από κεί (προσέξτε, ιδιαιτέρως, όχι τόσο τις ενδοκυβερνητικές έριδες, τώρα, για τους ταξιτζήδες, αλλά τις εξυπνακίστικες πιρουέτες των Σαμαρο-Μιχελάκηδων της ΝΔ!), και δίνοντας στον τόπο ακόμα μια σπρωξιά προς τα κάτω.

Αυτή η εικόνα, είναι η εικόνα της Ελλάδος των τελευταίων 37 χρόνων. Και αυτοί που κουβαλούν βαλίτσες και παιδιά, για να βγουν έξω από την πολιορκία, με χίλια δυο βάσανα, με ταλαιπωρία ανειπωτη, αλλά και αποφασισμένοι να φτάσουν στον προορισμό τους, έστω και χωρίς ταξί (ή έστω και χωρίς φορτηγό ΔΧ, χωρίς ΔΕΗ αύριο, χωρίς στοιχειωμένο πανεπιστημιο μεθαύριο, χωρίς συμβολαιογράφους, φαρμακοποιούς, εφημεριδοπώλες, κλπ,κλπ), ειναι η μόνη, πραγματική ελπίδα, αυτήν την εικόνα, να την σβήσουμε μιας και διά παντός.
υν έξω από την πολιορκία και, έστω με

Tuesday, July 19, 2011

"ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ" ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ



Μερικοί, είμαι σίγουρος, θα τα βάλουν με τους Αμερικανούς "που εξευτιλίζουν τόσο πολύ την χώρα μας". Άλλοι, θα θυμηθούν τον ιμπεριαλισμό, το κακό κεφάλαιο, τα μονοπώλια, κλπ, κλπ. Τάχουμε ακούσει χιλιάδες φωνές. Στον καθρέφτη μας, πότε θά κοιταχτούμε. Εκεί είναι όλες οι απαντήσεις. Εκεί, και όλες οι λύσεις.

(*) Κάντε "κλικ" στις φωτογραφίες για μεγένθυνση.


ΕΠΙΠΛΟ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Το ελληνικό, επιχειρηματικό δαιμόνιο. Ο τυπος, από την Θεσσαλονίκη, όπου έχει και την ... επιχείρησή του, δεν παίζεται.

Monday, July 18, 2011

«Ο καλός στρατιώτης Ανδρέας Ιωαννίδης»

ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ πριν από τη φοβερή έκρηξη στη ναυτική βάση στο Μαρί, κοντά στη Λεμεσό, όπου δώδεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν, ένα ανδρόγυνο, όπως το συνήθιζε αργά τ' απογεύματα όταν έπεφτε ο ήλιος και δρόσιζε λιγάκι, έκανε τον περίπατό του και συζητούσε για τα καθημερινά. Ο άνδρας ήταν ανήσυχος. Πολύ. «Τι είναι πάλι; Τα κοντέινερ;», τον ρώτησε η γυναίκα του. «Ναι», έκανε, και επιτάχυνε το βήμα του. Ηταν η Μαρία Ιωαννίδου και ο σύζυγός της Ανδρέας Ιωαννίδης, διοικητής της βάσης. Που πια δεν είναι εν ζωή. Ηταν λίγα μέτρα δίπλα στην «πυρηνική βόμβα» των ενενήντα δύο εμπορευματοκιβωτίων, όταν έγινε η έκρηξη και τον εξαΰλωσε...

«Δεν υπήρχε περίπτωση ο Ανδρέας (φωτογραφία) να εγκατέλειπε το στρατόπεδό του», μας λέει ο φίλος του Δημήτρης Σπυριδάκης.

«Το περίμενα», είπε η Μαρία σε μια φίλη της, όταν εκείνη της τηλεφώνησε μόλις μαθεύτηκαν τα άσχημα νέα. Ηταν ξημερώματα Δευτέρας, 11 Ιουλίου, όταν χτύπησε το τηλέφωνο και ειδοποιήθηκε ο Ανδρέας από ναύτες του στη βάση, ότι φωτιά ξέσπασε «εκεί που είναι τα κιβώτια». Ντύθηκε «στη στιγμή», είπε στη γυναίκα του «μην ανησυχείς, θα τη σβήσουμε», και έφυγε.

Καθ' οδόν, πήρε τηλέφωνο το αρχηγείο της πυροσβεστικής και ζήτησε να σταλούν επειγόντως τα πυροσβεστικά ελικόπτερα για να βοηθήσουν στην κατάσβεση της φωτιάς. Ελικόπτερα δεν ήρθαν. Κι όταν έφτασε στη βάση ο διοικητής, έδωσε αμέσως εντολή να απομακρυνθούν σχεδόν όλοι οι ναύτες του, 70 τον αριθμό, μη τυχόν και γίνει η έκρηξη αμέσως. Στο μεταξύ ο ίδιος, μαζί με λίγους άνδρες του της Εθνικής Φρουράς που έμειναν εκεί ως «μονάδα ασφαλείας», αλλά και μερικούς πυροσβέστες που είχαν καταφθάσει, προσπαθούσε να περιορίσει τη φωτιά με μάνικες!

Κάποια στιγμή, διαισθανόμενος προφανώς το μάταιο της προσπάθειάς του, αλλά και τον κίνδυνο από στιγμή σε στιγμή να τιναχτεί το σύμπαν στον αέρα, είπε στον Κυριάκο Ποχάνη, διοικητή των σκαφών του ναυτικού, να ξαναπάρει το αρχηγείο για να έρθουν τα ελικόπτερα. Ο Ποχάνης, που μέχρι εκείνη την ώρα ήταν μαζί του, κατέβηκε στο υπόγειο ενός διπλανού κτιρίου για να πάρει τηλέφωνο. Εκεί, άκουσε και αισθάνθηκε την τρομακτική έκρηξη. Κι όταν συνήλθε και μπόρεσε να βγει έξω, αντίκρισε με φρίκη «τον φοβερό όλεθρο».

Ο Δημήτρης Σπυριδάκης είναι φίλος του Ιωαννίδη. Γεννήθηκαν και οι δύο το 1958, και κατάγονται από την Αμμόχωστο, τουρκοκρατούμενη από το 1974, και ερημωμένη σήμερα. Πόλη των φαντασμάτων, όπως τη λένε. Υπηρέτησαν μαζί στην επίλεκτη μονάδα των υποβρυχίων καταστροφών. Ετος 1976, ολάνοιχτες, ακόμα, οι πληγές του πολέμου. Ηξερε τον Ανδρέα σαν ανοικτό βιβλίο. Και έχει αμέσως την εξήγηση στην απορία μου, γιατί ο Ανδρέας, αφού έβλεπε τον κίνδυνο, και ήξερε τι μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση ανατίναξης, έμεινε εκεί, μαζί με μερικούς ναύτες του, και προσπαθούσε να σβήσει τη φωτιά με μάνικες, θέτοντας σε κίνδυνο και τη δική του ζωή και τη ζωή άλλων.

«Με τις στρατιωτικές γνώσεις που διέθετε, αλλά και με το υψηλό αίσθημα ευθύνης που είχε, ήταν σε θέση να ξέρει ότι εάν γινόταν η έκρηξη, οι συνέπειές της μπορεί να ήταν ολέθριες. Υπήρχαν κατοικημένες περιοχές σε πολύ κοντινή απόσταση. Μπορεί να κινδύνευαν χιλιάδες ανυποψίαστοι πολίτες. Δεν υπήρχε περίπτωση ο Ανδρέας να εγκατέλειπε το στρατόπεδό του».

Είναι γνωστό πια ότι ο διοικητής της βάσης είχε «ενοχλήσει» πολλές φορές τόσο τη στρατιωτική όσο και την πολιτική ηγεσία της Κύπρου, να ασχοληθούν στα σοβαρά με αυτά «τα καταραμένα εμπορευματοκιβώτια», όπως ακούσαμε τον πατέρα του, Νίκο Ιωαννίδη, να τα αποκαλεί, τη μέρα της κηδείας του γιου του στη Λεμεσό. Οχι μόνο αγνόησαν τις εκκλήσεις και τις προειδοποιήσεις του, μια από τις οποίες μιλούσε για «απρόβλεπτες συνέπειες», αλλά αντιμετωπίστηκαν με απίστευτη αφέλεια και αλαζονεία από τον, ήδη παραιτηθέντα υπουργό Αμυνας, Κώστα Παπακώστα, ο οποίος όταν του ετέθη το ερώτημα «τι γίνεται με εκείνα τα κοντέινερ;» πριν από λίγο καιρό, ανενδοίαστα δήλωνε στα τηλεοπτικά συνεργεία ότι είναι τόσο ασφαλή, «που θα μπορούσαμε να τα τοποθετήσουμε ακόμα και σε κατοικημένες περιοχές». Ευτυχώς που η «θεωρητική σιγουριά» του υπουργού της κυβέρνησης Χριστόφια δεν μετατράπηκε και σε πράξη...

Ο πατέρας του διοικητή της ναυτικής βάσης, που για τους απλούς Κυπρίους είναι κιόλας «ένας σύγχρονος ήρωας», Νίκος Ιωαννίδης, πρώην αστυνομικός, είπε στη κηδεία του γιου του ότι, απογοητευμένος ο Ανδρέας από το γεγονός ότι οι αρχές αγνοούσαν τις συνεχείς, έγγραφες, προειδοποιήσεις και εκκλήσεις του, «είχε πάρει την απόφαση, εάν δεν γίνει κάτι ώς την άλλη εβδομάδα, να υποβάλει την παραίτησή του».

Ο Ανδρέας Ιωαννίδης ήταν γεννημένος, θαρρείς, για τον στρατό. Ισως και να 'παιξε ρόλο σ' αυτό και η αβάσταχτη δοκιμασία της προσφυγιάς. Από την ημέρα που αναγκάστηκε, με την οικογένειά του, να φύγει από την αγαπημένη του Αμμόχωστο και να βρει καινούριο «καταφύγιο» στη Λεμεσό, «κάθε μέρα που ξημέρωνε, είχε την ελπίδα ότι η πατρίδα θα ελευθερωθεί», μας είπε άλλος φίλος του, με τον οποίο επίσης υπηρέτησαν μαζί στους βατραχανθρώπους.

Ξεκίνησαν 86 άτομα την εκπαίδευση. Μόλις 13 την ολοκλήρωσαν. Ο Ανδρέας ξεχώριζε. Ο διοικητής του, Θεοφανίδης Ντάνης, του πρότεινε να πάει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, στην Ελλάδα, και να γίνει μόνιμος αξιωματικός. Ο νεαρός, τότε, στρατιώτης απεδέχθη, και πήρε τον δρόμο που έκτοτε θεωρούσε πεπρωμένο του.

«Είχε πάντοτε το στοιχείο της έγνοιας και της αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπό του. Ηταν πατριώτης, αλλά δεν θεωρούσε τον εαυτό του ιδιαίτερο ή ξεχωριστό από τους άλλους. Η Ελλάδα ήταν πάντα στην ψυχή του. Τον συγκινούσε η γλώσσα η ελληνική, η ιστορία της Ελλάδος, τα τραγούδια της. Τον πλήγωναν τα όσα λέγονταν και γράφονταν για την Ελλάδα, τώρα με την οικονομική κρίση», μας λέει ο φίλος του Δημήτρης Σπυριδάκης. Που θυμάται ακόμα ότι «ήταν και αυστηρός, είχε τις δικές του, απαράβατες αρχές, που τις ξέραμε και τις σεβόμασταν. Μια φορά, μαζί με άλλους δυο-τρεις κολλητούς, όταν πηγαίναμε έφεδροι στον στρατό, ένα μεσημέρι παρατυπήσαμε και βγήκαμε από το στρατόπεδο να φάμε σε ένα εστιατόριο δίπλα. Οταν το πήρε είδηση ο Ανδρέας, μας φώναξε και μας επέπληξε αυστηρά. Θα μπορούσαμε να τον παρεξηγήσουμε και να στενοχωρηθούμε. Ομως, ξέραμε πώς σκεφτόταν, και τον καταλαβαίναμε. Οταν ένας άλλος, τρίτος, δει τους κολλητούς του διοικητή να παρεκτρέπονται, είναι σαν να εκθέτουν και τον ίδιο».

Ενας άλλος φίλος του, που επίσης υπηρέτησαν μαζί στους βατραχανθρώπους, μας διηγήθηκε ένα περιστατικό κατά το οποίο, πριν από μερικά χρόνια, όταν ο γιος του επρόκειτο να καταταγεί στον στρατό, είπε στον Ανδρέα να τον βάλει στο ναυτικό, ώστε να έχει την εύνοιά του. «Ο Ανδρέας μου είπε "όχι φίλε, το ξέρεις ότι δεν μπορώ να το κάνω αυτό", και ενώ υπό άλλες περιστάσεις μπορεί και να παρεξηγιόμουν, δεν είπα κουβέντα, γιατί κατάλαβα ότι έχει δίκιο. Μακάρι να υπήρχαν πολλοί σαν και αυτόν. Θα ήταν καλύτερος ο κόσμος μας».

*Είναι μέρες τώρα που όλη η Κύπρος μιλάει για «έναν ήρωα στρατιώτη». Συμβαίνει και κάτι άλλο, πρωτοφανές για το νησί. Πρώτη φορά ύστερα από χρόνια, ο κόσμος βγήκε στους δρόμους, αυθόρμητα και ακομμάτιστα, για να εκδηλώσει την αποδοκιμασία του στους πολιτικούς, ιδίως στους κρατούντες τώρα, της κυβέρνησης του ΑΚΕΛ και του ΔΗΚΟ. Η αυτοθυσία ενός αξιωματικού και η αφοσίωση των στρατιωτών του είναι στη μία μεριά της ζυγαριάς. Η ανικανότητα και αλαζονεία των πολιτικών βαραίνει την άλλη. Ο κόσμος θέλει πρότυπα με καθαρό πρόσωπο, που να θέτουν το συμφέρον των πολλών πάνω από το δικό τους. Πάνω και από την ίδια τους τη ζωή. Οπως έκανε «ο καλός στρατιώτης Ανδρέας Ιωαννίδης».

ΥΓ.: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" της 17.07.2011, στη σελίδα "Ανθρωπων Εργα & Ημέρες" που γράφει ο υποφαινόμενος Χ.Μ.

Επιτέλους, άς μη φοβόμαστε να μιλήσουμε για "ιατρικά λάθη"

Ομιλία του Δρ. Ανδρέα Στυλιανίδη MD, FRCP (LON)
σε ημερίδα στην Κύπρο για τα Ιατρικά Λάθη.

Κύριοι Υπουργοί, Κυρίες και Κύριοι
(1) Κατ’αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σύνδεσμο Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων και τον ιατρό Μάρκο  Αγαθαγγέλου για την πρόσκλησή του να συμμετάσχω στην ενδιαφέρουσα αυτή συνάντηση με θέμα τα ιατρικά λάθη. Νομίζω ότι είναι πρέπον και ορθό να αρχίσουμε με μία ρήση από το πιο γνωστό ιστορικό ιατρικό κείμενο, τον όρκο του Ιπποκράτη, που λέει ότι: (2) "θα χρησιμοποιήσω την θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά την δύναμη και την κρίση μου αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω". Πρόκειται για μετάφραση, ασφαλώς, του αρχαικού κειμένου – όχι δική μου απόδοση.  Είναι άξιο λόγου ότι ο Ιπποκράτης προέβλεψε τα ιατρικά λάθη τον 5ο πχ αιώνα και αλαζών όπως εμφανιζόταν ότι ηταν, προέτρεπε τους ασθενείς του να βλέπουν τον ίδιο ή τους μαθητές του για θεραπεία, και όχι να ανατρέχουν σε άλλους ή να κάνουν της κεφαλής τους. Όλος αυτός ο γλωσσικός και ηθικός πλούτος συμπυκνούμενος, καταλήγει στο κάπως ψυχρό, αγγλοσαξονικό  "Do no harm". Η άλλη αρχαία ρήση είναι του (3) Seneca, σύμβουλου του Νέρωνα, ο οποίος είπε "το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο αλλά το να το επαναλαμβάνεις είναι διαβολικό". Αυτό είναι ίσως  αντιγραφή του "Δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού"  από την Αντιγόνη του Σοφοκλέους. Βεβαίως ο Seneca έκανε μόνο ένα λάθος, έλαβε μέρος σε συνομωσία εναντίον του Νέρωνα και ο Νέρωνας τον εξετέλεσε. Ολοκληρώνοντας, τώρα, με τις αρχαίες αναφορές, θυμόμαστε τον (4)Alexander Pope ο οποίος έλεγε: "το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο αλλά το να συγχωρείς είναι θεϊκό". Κατά πόσον η συγχώρεση εμπίπτει στον τομέα των ιατρικών λαθών δεν είμαι τόσο σίγουρος.
(5    Ας δουμε όμως τώρα πως ορίζεται το ιατρικό λάθος, ή ιατρικό σφάλμα όπως θεωρώ ότι είναι ορθότερος ο όρος; Παραθέτω εδώ τέσσερεις από τους πλέον γνωστούς και αποδεκτούς ορισμούς. Ο πρώτος λέει ότι είναι μία απόκλισης απ’αυτό το οποίο γενικώς πιστεύεται ως αποδεκτό. Ο δεύτερος λέει ότι η προσφερθείσα ιατρική φροντίδα ήταν κατώτερη της αναμενόμενης και ο τρίτος ο οποίος ίσως είναι ο πιο ορθός, νομικώς και ιατρικώς, λέει ότι η προσφερθείσα ιατρική υπηρεσία ήταν κατώτερη και από την ιατρική φροντίδα που θα πρόσφερε ένας μέσης ικανότητος ιατρός . Το "μέσης ικανότητος ιατρός" είναι μια ελεύθερη μετάφραση της λέξεως reasonable.  Τέταρτος ορισμός, που απηχεί και την πιο πρόσφατη, επικρατούσα εκδοχή, είναι το "minimal competence". Βάση αυτού, ιατρικό λάθος θεωρείται ότι έχει συντελεστεί μόνο και εφ’ όσον η προσφερθείσα ιατρική υπηρεσία ήταν κατώτερη και από την ιατρική φροντίδα την οποίαν θα πρόσφερε και ο ολιγότερον ικανός ιατρός. Εδώ υπάρχει όμως ένα νομικό κενό και προς κατανόησή του θα αναφέρω ένα υποθετικό σενάριο.  Ας υποθέσουμε, λοιπόν,  ότι κάποιος επιστρέφει από διακοπές από την Κένυα με 40 πυρετό και επισκέπτεται τον προσωπικό του ιατρό, τον μη ειδικό, τον GP, ο οποίος κάνει διάγνωση γρίπης, αλλά την επομένη ο άρρωστος πεθαίνει από μαλάρια. Αυτός ο ιατρός, είναι σαφές νομίζω, πως έχει υποπέσει σ’ ένα ιατρικό σφάλμα. Ας υποδυθούμε λοιπόν έναν φανταστικό δικαστή, και άς του επιβάλουμε  5 βαθμούς ποινής. Εάν τώρα ο ίδιος άρρωστος ερχόμενος από την Κένυα επισκέπτεται τον ειδικό λοιμωξιολόγο, τον ειδικό επί των μολύνσεων, και κάνει και αυτός λανθασμένη διάγνωση γρίππης, με αποτέλεσμα ο ασθενής να καταλήξει την επόμενη μέρα από μαλάρια, το ερώτημα που προκύπτει είναι: με πόσους βαθμούς, σε σχέση με τον πρώτο, θα πρέπει να τον τιμωρήσουμε; Λογικά, η ποινή θα πρέπει να είναι βαρύτερη. Με την ίδια λογική τώρα, εάν ένας ταξιτζής προκαλέσει ένα δυστύχημα, και εάν προκαλέσω και εγώ, ως ιατρός,  ένα δυστύχημα κάτω από πανομοιότυπες συνθήκες, θα πρέπει άραγε ο ταξιτζής να καταδικαστεί με βαρύτερο πρόστιμο απ’ ότι εγώ; Επιχειρώντας μία εν μέρει προσέγγιση στα δίχως αμφιβολία δύσκολα αυτά ερωτήματα, παραθέτω μία παράγραφο αποφάσεως δικαστού στις ΗΠΑ το 1995 ο οποίος είπε ότι "Η ποιότητα της ιατρικής η οποία προσφέρεται πρέπει να είναι ίση με την ποιότητα της ιατρικής την οποία θα προσφέρουν άλλοι γιατροί της ίδιας ειδικότητας και κάτω από τις ίδιες συνθήκες".
(6)Ποια είναι τώρα η πιο πλατιά ερμηνεια του όρου «ιατρικό λάθος». Χωρίζεται, θα έλεγα,  σε τρεις μεγάλες υπο-ομάδες. Η πρώτη υπό-ομάδα είναι ιατρικά λάθη τα οποία προήλθαν από παράληψη ιατρικών πράξεων. Εδώ  ο ιατρός έχει αποτύχει να προσφέρει στον άρρωστο του αποδεδειγμένη ιατρική φροντίδα εγνωσμένης θεραπευτικής αξίας, με αποτέλεσμα ο άρρωστος να υποστεί βλάβη ή και θάνατο. θα χρησιμοποιήσω ακραία και υποθετικά ιατρικά περιστατικά για να μπορέσω να μεταδώσω το νόημα και τις λεπτές διαφορές μεταξύ των διαφόρων υπό-ομάδων. Ας πούμε ότι ο ιατρός αποτυγχάνει να προσφέρει το εμβόλιο της γρίπης ή το εμβόλιο πνευμονόκοκκου σ’ ένα άτομο που πάσχει από διαβήτη ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ο ασθενής παθαίνει πνευμονία και πεθαίνει, Ή, αποτυγχάνει να ελέγξει την αρτηριακή πίεση του ασθενούς, ο οποίος παθαίνει εγκεφαλικό και καταλήγει. Αυτές οι ιατρικές πράξεις πού δεν έγιναν, ασφαλώς χαρακτηρίζονται ως ιατρικά σφάλματα. Είναι σοβαρά λάθη διότι οι αποφάσεις που οδήγησαν σε αυτά, ελήφθησαν κατά τις κανονικές ώρες ιατρείου και όχι κάτω από πίεση χρόνου, η οποία, κατά την άποψή μου, είναι από τους βασικότερους, εάν όχι ο βασικότερος λόγος που προκαλούνται ιατρικά σφάλματα. Γι’ αυτόν τον λόγο, θεωρώ ότι πρέπει να  δοθεί η κατάλληλη βαρύτητα και η κατάλληλη σημασία σ’ αυτά τα λάθη. Ακόμα, έχει αποδειχθεί στατιστικώς ότι γίνονται πολύ περισσότερα λάθη από ιατρικές πράξεις εκ παραλήψεως παρά από βλάβες κατά την διάρκεια  εγχειρήσεων . Μπορεί κάλλιστα τώρα να αναρωτηθεί κάποιος,  γιατί δεν ακολουθούνται οι κατευθυντήριες γραμμές των διαφόρων Ιατρικών Εταιρειών όπως, της Καρδιολογικής Εταιρείας, της Πνευμονολογικής Εταιρείας, κ.ά., ώστε να έχει ο ιατρός μία «τεκμηριωμένη κάλυψη» έναντι πιθανόν μηνύσεων και αγωγών; Η απάντηση είναι ότι δυστυχώς ούτε και αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές είναι αρκετές. Αναφέρω χαρακτηριστικά ένα παράδειγμα όπου, στην Αμερική, ένας οφθαλμίατρος εξέτασε μια 25χρονη γυναίκα η οποία έπασχε από επιπεφυκίτιδα, η οποία είχε μία ήπια μόλυνση που, κανονικά, θεραπεύεται  σε  4-5 μέρες θεραπεία με αντιβίωση σε σταγόνες. Όμως, ο ιατρός δεν εξέτασε  την πίεση του ματιού της ασθενούς, και από μίας απόψεως θα έλεγε κάποιος ότι αυτό είναι φυσιολογικό αφού, ειδικώς σε άτομα κάτω των 45 ετών η πιθανότης να έχει πίεση στα μάτια είναι εξαιρετικά μικρή – δημοσιεύματα, μάλιστα, κάνουν λόγο για 1 πιθανότητα στους 25,000 ασθενείς. Μετά από δύο μήνες, λοιπόν, η νεαρή γυναίκα έχασε την όραση της λόγω γλαυκώματος, δηλαδή λόγω αυξημένης πίεσης στα μάτια. Πρωτοδίκως, το  δικαστήριο αθώωσε τον οφθαλμίατρο, βασιζόμενο στο σκεπτικό  της σπανιότητας του συνδρόμου, καθως επίσης και στην έλλειψη κατευθυντηρίων γραμμών από την οποιασδήποτε Οφθαλμολογική Εταιρεία, όπου θα αναφέρεται σαφώς ότι πρέπει να μετριέται η πίεση του ματιού σε όλους τους οφθαλμολογικούς αρρώστους. Ούτε και σήμερα υπάρχει τέτοια οδηγία, και φυσικά είναι μόνο στην ευχέρεια του ιατρού να αποφασίσει τι θα κάνει. Η συνέχεια της ιστορίας, όμως, είναι ότι το Ανώτατο Δικαστήριο καταδίκασε τον εν λόγω οφθαλμίατρο, και παραθέτω εδώ ένα μικρό, χαρακτηριστικό απόσπασμα του σκεπτικού της σχετικής απόφασης:  "What is currently done might not be enough". Δηλαδή: πρακτική που ακολουθείται σήμερα μπορεί να μην είναι επαρκής".
Η 2η υπό-ομάδα είναι τα ιατρικά λάθη τα οποία προκαλούνται από υπερβολή (ή και από λήψη απόφασης υπό πίεση) στην παρεχόμενη ιατρική υπηρεσία. Εδώ, ο ιατρός προβαίνει σε μία ιατρική πράξη η οποία όμως δεν έχει αποδεδειγμένη θεραπευτική ή διαγνωστική  αξία, με αποτέλεσμα να προκληθεί βλάβη αντί για θεραπεία στον ασθενή. Αναφέρω, επί τούτου, ορισμένα παραδείγματα, χρησιμοποιώντας και πάλι ακραίες, υποθετικές περιπτώσεις ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την μικρή διαφορά  ανάμεσα στις διάφορες υποομάδες. Κάποιος, λοιπόν, προσέρχεται στο ιατρείο με μία τραχειίτιδα  η οποία οφείλεται σε μία απλή ίωση, που όπως ίσως θα γνωρίζετε, δεν χρειάζεται αντιβίωση. Ενδίδει, όμως, ο ιατρός στην επιμονή του ασθενούς και του συνταγογραφεί αντιβιοτικά. Μετά από 10  μέρες ο ασθενής παθαίνει μυκητίαση των πνευμόνων, και πεθαίνει. Αλλο παράδειγμα πού επίσης καταδεικνύει υπερβολική και βεβιασμένη ιατρική ενέργεια που, και πάλι, δεν αποβαίνει προς όφελος του ασθενούς: Πρόκειται για περιστατικό που περιήλθε στη γνώση μου από πολύ αξιόπιστο πρόσωπο. Μία 18χρονη κοπέλα, κόρη δικαστικού υπαλλήλου, πήγε σε ιατρό με πόνο στο στήθος. Εκείνος, αφού την υπόβαλε σε διάφορες εξετάσεις, τελικώς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να γίνει και αξονική αγγειογραφία των αρτηριών της καρδιάς. Αυτή η συγκεκριμένη, δεν φημίζεται για την διαγνωστική της αξία ή ακρίβεια. Και, εκτός αυτού, κατά τη διάρκεια της εξέτασης, η ακτινοβολία την οποία δέχεται ο ασθενής αντιστοιχεί με ακτινοβολία την οποία θα εδέχετο αν έκανε 600 απλές ακτινογραφίες θώρακος.  Γι’ αυτόν τον λόγο, η αγγειογραφία των αγγείων της καρδιάς περιορίζεται για άτομα τα οποία υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχουν ισχαιμία του μυοκαρδίου, δεν μπορούν να υποβληθούν σε οποιαδήποτε άλλη διαγνωστική ιατρική εξέταση, και είναι άνω των 50-60 ετών. Είναι γνωστό ότι νεότερης ηλικίας ασθενείς, όπως ήταν η κοπέλα των 18 ετών,  αντιδρούν περίεργα και  έντονα στις υψηλές ακτινοβολίες, με υπαρκτό κίνδυνο να δημιουργηθούν, εξ’ αιτίας αυτών, κακοήθειες. Ετσι λοιπόν, τώρα, η νεαρή για την οποία γίνεται λόγος, έχει πιθανότητα 5% (που θεωρείται αρκετά, έως και πολύ μεγάλη), στα 50 της χρόνια να αναπτύξει καρκίνο του στήθους. Διερωτάται, λοιπόν κάποιος, ποιό δικαστήριο, στην Κύπρο ή στο εξωτερικό,  θα μπορούσε να συνδέσει την ακτινοβολία την οποία δέχτηκε η προ 30κονταετίας, 18χρονη τότε κοπέλα, και 50χρονη πλέον γυναίκα, που πιθανώς να έχει αναπτύξει καρκίνο του στήθους;  Ακόμα και εάν ένας ικανός και εξαιρετικά υποψιασμένος δικηγόρος υποστηρίξει την θέση  αυτή ενώπιον δικαστηρίου, είναι βέβαιον ότι θα δυσκολευτεί πολύ να πείσει τον δικαστή ότι η αιτία του καρκίνου είναι η ακτινοβολία στην οποία υπεβλήθη η ασθενής πριν από 30 χρόνια. Δυστυχώς, η εξέταση αυτή,  εντέχνως και αντιδεοντολογικώς κατά την άποψή μου, διαφημίζεται ως «εξέταση ρουτίνας»,  και περίπου καλούνται οι ανυποψίαστοι ασθενείς, περίπου με την προτροπή: "Ελάτε, μαζί με την χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και το PSA σας, που θα κάνετε ως μέρος του γενικού check up, να κάνετε και μία αξονική τομογραφία των αρτηριών της καρδιάς".
Η υπο-ομάδα είναι εκείνη στην οποία η βλάβη στον ασθενή προκαλείται λόγω κακής χρήσης ιατρικών πράξεων, που θα μπορούσαν όμως να προληφθούν. Μία απλή, δυστυχώς συνηθισμένη, και πολύ χαρακτηριστική περίπτωση, είναι εκείνη κατά την οποία ο ιατρός προτείνει την χορήγηση πενικιλλίνης στον άρρωστο, χωρίς να έχει ερωτηθεί αυτός είναι είναι αλλεργικός στο συγκεκριμένο φάρμακο.
(7)Τώρα, ας μιλήσουμε και για τα ιατρικά λάθη που συμβαίνουν σε καταστάσεις φυσικών καταστροφών, όπως είναι οί σεισμοί, οι πλημμύρες, το τσουνάμι, κλπ.  Ο όρος που χρησιμοποιείται εδώ είναι «ιατρική σε συνθήκες καταστροφής».
Όταν είχαμε το τσουνάμι στην Αιτή το 2010, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ζήτησε δύο πράγματα από τους Αμερικανούς ιατρούς που προσφέρθηκαν να μεταβούν εθελοντικά εκεί. Πρώτον, να έχουν άδεια εξασκήσεως  επαγγέλματος και δεύτερον, επαγγελματική ασφαλιστική κάλυψη γιατί, όπως τους είπαν, «η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος δεν ισοδυναμεί με license to kill». Μέχρις εδώ, καλά. Αλλά ας μεταφερθούμε τώρα στο «πεδίο της καταστροφής», και άς εξετάσουμε την περίπτωση κατά την οποία ένας ιατρός με ειδικότητα γυναικολόγου, βρίσκεται δίπλα σε άνθρωπο ο οποίος έχει τραυματιστεί σοβαρά στον λαιμό και αιμορραγεί ακατάσχετα. Ο γυναικολόγος επεμβαίνει άμεσα, με σκοπό να σώσει την ζωή του τραυματία, αλλά κατά λάθος του κόβει την καρωτίδα και ο άνθρωπος πεθαίνει. Ποια είναι, λοιπόν, η ιατρική ευθύνη αυτού του άτυχου γυναικολόγου που έπρεπε να δράσει γρήγορα, χωρίς ιατρικές εγκαταστάσεις, και χωρίς να έχει οποιαδήποτε άλλη επιλογή; Ας τον «μετατοπίσουμε» τώρα σε ένα, υποτιθέμενο περιστατικό, εν πτήση από το Λονδίνο στη Λάρνακα, κατά την οποία, πετώντας πάνω από την Αθήνα, ακούγεται από τα μεγάφωνα ο κυβερνήτης να καλεί επειγόντως σε βοήθεια όποιον ιατρό τυχαίνει να είναι ανάμεσα στους επιβάτες. Ο γυναικολόγος (του προηγούμενού μας περιστατικού, στην Αϊτή) , περιμένει λίγο μήπως εμφανιστεί άλλος συνάδελφός του, όμως αυτό δεν συμβαινει και έτσι αναγκάζεται να προσέλθει εκείνος να προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες. Δηλώνει, λοιπόν, εξ αρχής ότι είναι ιατρός, πλην όμως γυναικολόγος,  ναι είμαι ιατρός αλλά γυναικολόγος, και του υποδεικνύουν τα μέλη του πληρώματος έναν επιβάτη με έντονο επιγαστρικό  πόνο. Ο γυναικολόγος αποφαίνεται ότι πρόκειται «μάλλον για γαστρίτιδα», και θεωρεί ότι μπορεί να συνεχιστεί η πτήση μέχρι τον προορισμό της, την Λάρνακα. Σε μισή ώρα, όμως, η κατάσταση της υγείας του επιβάτη επιδεινώνεται δραματικά, και πολύ γρήγορα καταλήγει. Η νεκροψία έδειξε οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, και ο φίλος μας, ο γυναικολόγος,  βρίσκεται γιά δεύτερη φορά υπό κατηγορία. Τίθεται τώρα, εύλογα το ερώτημα: «Θα μπορούσε ο γυναικολόγος αυτός να αποποιηθεί της ιατρικής του ιδιότητας κατά την διάρκεια της πτήσης;». Και εάν ναι, «ποια θα ήταν, τότε,  η ηθική του ευθύνη;».  Πρόκειται, για ερωτήματα (και, κατ’ επέκταση, περιστατικά), στα οποία απαντήσεις εύκολες, ασφαλώς δεν υπάρχουν.
(8)Ποιο ουσιώδες είναι το ερώτημα: «Είναι τώρα, η Ιατρική του 2011, πιο ασφαλής από εκείνην που ασκείτο παλιότερα;». Η απάντηση, αδιαφιλονίκητα, είναι «ναι». Το 1913 όταν χειρουργούσε ο διάσημος Harvey Cushing,  το 80% των ασθενών δεν έβγαιναν από το χειρουργείο ζωντανοί. Τότε, βεβαίως, ο Cushing σίγουρα στενοχωριόταν, αλλά δεν ανησυχούσε εξ αιτίας της όχι ευνοικής έκβασης μιας επέμβασης, γιατί δεν γίνονταν τότε  μηνύσεις εναντίον των γιατρών, και ούτε υπήρχαν εκείνον τον καιρό οι δικηγόροι που ενδιαφέρονταν για  αυτές τις μηνύσεις. Η θνησιμότητα επί της χειρουργικής τράπεζας, έχει πέσει τώρα στο 1%, και ο λόγος είναι ότι οι νευροχειρουργοί σήμερα, έχουν καλύτερη εκπαίδευση απ’ ότι είχε ο Cushing, διαθέτουν αρτιότερα και ακριβέστερα διαγνωστικά μέσα, και οπωσδήποτε γίνεται καλύτερη επιλογή των ασθενών υπό την έννοια ότι, όσοι άρρωστοι δεν έχουν πιθανότητα βελτίωσης απλούστατα δεν χειρουργούνται . Όσον αφορά τώρα τα λάθη που προκαλούν ζημιά στον ασθενή κατα την διάρκεια των εγχειρήσεων, αυτά έχουν ελαττωθεί σημαντικά από το 1976, και το 2009 είχαν πέσει στο, μόλις  2%. Αυτά τα  λάθη δεν πρόκειται να εξαλειφθούν, διότι η ιατρική δεν είναι μία αλάνθαστη επιστήμη, όσον παράξενο και, ίσως και ανησυχητικό για κάποιους, και αν ακούγεται αυτό.  Όσο καλή εκπαίδευση και αν έχει ένας ιατρός,  λάθη θα συνεχίσουν να γίνονται. Είναι και αυτά, τα λάθη, μέσα στην ανθρώπινη φύση, από την οποία ασφαλώς και δεν εξαιρείται ότι και ο καλύτερος ιατρός.  
(9)Γιατί συμβαίνουν, όμως ιατρικά λάθη; Ποια είναι τα αίτια; Ποιοι οι λόγοι; Έχουν γίνει πλείστες μελέτες, καλύπτοντας  όλο το φάσμα που «ανοίγουν» τα ερωτήματα αυτά. Θα μπορουσε να ξεκινήσει κάποιος, για παράδειγμα, από τα λάθη που προκαλούνται από τους υπό εκπαίδευση ιατρούς. Οι νεαροί γιατροί, σήμερα, εργάζονται περίπου για 48 ώρες την εβδομάδα. Είναι εξοντωτικό ωράριο. Και είναι γνωστό ότι οι πολλές ώρες εργασίας προκαλούν σωματικό και πνευματικό κάματο,  με αποτέλεσμα να γίνονται πολλά λάθη. Στην συγκεκριμένη, όμως, περίπτωση των υπό εκπαίδευση ιατρών με τα «βαριά ωράρια», υπάρχει και μια άλλη σχολή σκέψης που λέει ότι 48 ώρες την εβδομάδα δεν είναι αρκετές για καλή και πλήρη εκπαίδευση σε οποιαδήποτε ειδικότητα. Περισσότερα λάθη συμβαίνουν κατά την διάρκεια του Σαββατοκύριακου, όπου πολύ λιγότεροι είναι οι πιο έμπειροι εκ των ιατρών που μένουν στα νοσοκομεία, και υπερτερούν οι εκπαιδευόμενοι, πιο άπειροι και σίγουρα που καταβεβλημένοι από την κούραση εκπαιδευόμενοι, νεαροί ιατροί. Έχει διαπιστωθεί ακόμα και στατιστικώς, ότι κατά τον μήνα Ιούλιο, γίνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες τα περισσότερα ιατρικά σφάλματα, διότι κατά τον μήνα αυτόν αρχίζουν την εκπαίδευση τους στα νοσοκομεία οι προσφάτως αποφοιτήσαντες ιατροί. Περαιτέρω, δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι η μη ικανοποιητική εκπαίδευση είναι οπωσδήποτε, ένας πολύ σοβαρός λόγος για τα ιατρικά λάθη που γίνονται. Υπάρχει, ακόμα, αναφορά στον λεγόμενο απρόσεκτο, ή καλύτερα, επιπόλαιο, ιατρό. Με αυτόν τον όρο περιγράφεται ο ιατρός ο οποίος, αν και ξέρει τη δουλειά του, εντούτοις δεν δίνει σημασία στα συμπτώματα του αρρώστου, ή δεν δίνει τον χρόνο στον άρρωστο να εκφραστεί ώστε  να μπορέσει να εκείνος, ως ιατρός, φτάσει στην σωστή διάγνωση. Ομολογώ, πως αυτό το «μοντέλο ιατρού» είναι μακριά από τη δική μου φιλοσοφία, και είναι φορές που δεν θέλω κάν να πιστεψω ότι μπορεί να υπάρχει τέτοιο «είδος». Δυστυχώς, όμως, υπάρχει, και πιστεύω ακράδαντα ότι ένας τέτοιος ιατρός, απρόσεκτος και επιπόλαιος, πρέπει να τιμωρείται πολύ περισσότερο απ’ ότι ο προηγούμενος ιατρός στον οποίο αναφερθήκαμε, που διαπράττει σφάλμα λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης.  Υπάρχει ακόμα και η επιθετικότητα των ιατρών, που επίσης είναι γνωστός λόγος πρόκλησης ιατρικών λαθών. Όσον πιο επιθετικός και οξύθυμος, άρα και καθόλου ψύχραιμος,  είναι ο ιατρός, ειδικά ο χειρουργός, τόσο περισσότερα λάθη κάνει. Αυτό, νομίζω, είναι αυτονόητο, και δεν χρήζει άλλων εξηγήσεων.
(10)Ας εξετάσουμε τώρα, ποια είναι η αντίδραση των αρρώστων μετά το ιατρικό λάθος; Πολλοί καταλαμβάνονται από θυμό. Το συναίσθημα είναι απολύτως δικαιολογημένο, θεμιτό και κατανοητό. Μερικοί, αισθάνονται ότι τίθενται στο περιθώριο, περίπου στην «απομόνωση». Αυτό δεν είναι αληθές, καθότι κατά την εμπειρία όλων μας (κάτι που επιβεβαιώνεται και από σχετική βιβλιογραφία), το παραϊατρικό προσωπικό αγκαλιάζει με περισσότερη αγάπη, τα θύματα ιατρικού λάθους. Άλλοι ασθενείς, «θύματα» λάθους, φοβούνται ότι αν έρθουν σε μία ανοιχτή αντιπαράθεση με το ιατρικό προσωπικό, θα υπάρξουν χειρότερες επιπτώσεις στην κατάσταση της υγείας του, κάτι που επίσης θεωρώ λανθασμένο, ως προσέγγιση. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα, και πρέπει ελεύθερα και χωρίς φόβο,  να εκφράσει την άποψή του, πόσο μάλλον το παράπονό του. Εάν, πάλι, ο άρρωστος ανήκει σε μειονοτική ομάδα, αισθάνεται ότι εάν παραπονεθεί για το ιατρικό λάθος τότε,  θα τον τιμωρήσουν οι "αρχές". Εάν, μάλιστα, τύχει να είναι μη νόμιμος μετανάστης, τότε οι πιθανότητες να παραπονεθεί είναι μηδαμινές. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, είναι σαφές ότι η ιατρική δεν μπορεί και δεν πρέπει να κάνει καμμία απολύτως διάκριση, και να αντιμετωπίζει όλους τους αρρώστους το ίδιο.
11)Ποια είναι τώρα η αντίδραση των μελών της οικογενείας, σε περίπτωση ιατρικού λάθους σε συγγενικό τους πρόσωπο; Πιστεύουν, κατ’ αρχάς, ότι εκτός από τον ιατρό, φέρουν και εκείνοι ευθύνη για το λάθος, διότι έχουν την, λανθασμένη βεβαίως, εντύπωση ότι αν έμεναν περισσότερες ώρες κοντά στον άρρωστο τους, και εάν παρακολουθούσαν τα πράγματα πιο στενά, θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει το ιατρικό σφάλμα. Αυτό είναι λάθος. Και η αυτό-ενοχοποίησή τους είναι άδικη, και δίχως λογική. Τα ιατρικά σφάλματα συμβαίνουν σε ανύποπτο χρόνο και με τόση ταχύτητα, που δεν θα μπορούσαν οι συγγενείς και οικείοι του ασθενούς να το προλάβουν, όσες ώρες και εάν ευρίσκονταν πλάι στον άνθρωπό τους.  Επίσης, όπως και ίδιοι οι ασθενείς, έτσι και οι συγγενείς τους φοβούνται πως, εαν έρθουν σε αντιπαράθεση με το ιατρικό προσωπικό για τυχόν ιατρικό λάθος ή παράλειψή, αυτό θα δυσχεράνει την κατάσταση του ασθενούς, και ίσως προκληθεί μεγαλύτερη ζημιά στην υγεία του. Παρατηρούμε ακόμα, στους συγγενείς, έναν επιπρόσθετο εκνευρισμό και θυμό, εκ του γεγονότος ότι οι ιατροί επισκέπτονται τους ασθενείς πολύ λιγότερο μετά το σφάλμα απ’ ότι πριν από αυτό. Είναι αληθές. Συμβαίνει αυτό. Από την άλλη όμως, μπορεί να κατανοήσει κάποιος και την θέση του ευσυνείδητου ιατρού, ο οποίος αισθάνεται έντονη την στενοχώρια, αλλά και πολύ άβολα όταν του επαναλαμβάνουν καθημερινώς το λάθος στο οποίο έχει υποπέσει.
(12) Ερχόμαστε τώρα στην αντίδραση των γιατρών, που έχουν διαπράξει ιατρικό λάθος. Πολλά είναι τα συναισθήματα που τους διακατέχουν, και οι αντιδράσεις που εκδηλώνουν. Υπάρχει ο φόβος για την καλή τους φήμη, για την καριέρα τους, για την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, για το μέλλον. Υπάρχει μία έντονη σύγκρουση προσωπικών συμφερόντων με τις ηθικές αρχές της ιατρικής. Η παραδοχή του σφάλματος τους, θα οδηγήσει σε διασυρμό του ονόματος τους, και σε μια σειρά οικονομικών απαιτήσεων από τον ασθενή που υπέστη την βλάβη. (13)Από την άλλη πλευρά αν έχει όντως γίνει λάθος, τότε ο διαπράττων αυτό ιατρός έρχεται σε αντιμέτωπος με τις ηθικές αρχές της ιατρικής. Αυτό είναι ένα πολύ ψυχοφθόρο και πολύ δύσκολο ψυχολογικό στάδιο που περνούν οι ιατροί οι οποίοι έχουν μηνυθεί. Ανησυχούν για την βλάβη την οποία έχουν προκαλέσει, λυπόνται για την απώλεια σεβασμού από τους συναδέλφους τους, χάνουν την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό τους. Έτσι συμβαίνει συνήθως. Υπάρχουν, όμως, και ορισμένοι ιατροί οι οποίοι, αντί φερ ειπείν να χάσουν την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό τους, γίνονται πιο επιθετικοί.  Τους φταινει οι άλλοι. Όχι ο εαυτός τους. (14)Συνήθως οι ιατροί αποφεύγουν να μιλούν για το σφάλμα το οποίο έχουν διαπράξει, ακόμα και στα πολύ στενά άτομα της οικογένειας τους. Αδυνατούν να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεων τους και προσέχουν πάρα πολύ τα λόγια τους,  αποφεύγοντας λέξεις όπως «σφάλμα», «βλάβη», «αμέλεια», «λάθος», κλπ. Πιστεύουν ότι εάν πουν «συγνώμη»,  αυτό θα είναι μία άμεση παραδοχή του λάθους στο οποίο έχουν υποπέσει.
(15)Αξίζει να αναφερθούμε τώρα, εν ολίγοις, και στον λεγόμενο ιατρικό ναρκισσισμό. Ο John Banja, δημοσίευσε ένα πολύ ωραίο βιβλίο το 2005, από το οποίο ξεχωρίζω εδώ τρία από τα πολλά συμπεράσματα στα οποία είχε καταλήξει, σχετικά με αυτό το … φαινόμενο.  Λέει, κατ’ αρχάς,  ότι οι πλείστοι ιατροί έχουν μία ναρκισσιστική προσωπικότητα η οποία τους βοηθάει να ανταπεξέρχονται στο δύσκολο επάγγελμα το οποίο έχουν διαλέξει. Εκείνο, συνεχίζει, που προκαλεί μεγάλο δέος αλλά και έντονη ανησυχία στους  ιατρούς, είναι η αμφισβήτηση της ιατρικής τους ικανότητας.  Και επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι συνήθως, μετά από το ιατρικό λάθος, προσπαθούν με κάποιο τρόπο να πουν ότι, το λάθος ήταν ή αναπόφευκτο, ή  πολύ ασήμαντο. (16)Με τον τρόπο τον οποίο έχουν εκπαιδευτεί οι ιατροί, πολλοί από εμάς  φτάνουν στο σημείο να υιοθετούν την σίγουρα εξωπραγματική άποψη ότι "οι ιατροί δεν κάνουν λάθη". Ακόμα και εκεί όπου υπάρχουν εμφανή στοιχεία ιατρικής αμέλειας βλέπει κάποιος μια έντονη διαμάχη μεταξύ της κοινής λογικής  και του ιατρικού "ego", δηλαδή του εγωισμού. Είμαι σίγουρος ότι πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν την ανεκδοτολογική ρήση που λέει ότι «ο μεν Θεός ξέρει ότι δεν είναι ιατρός, αλλά ο γιατρός δεν ξέρει ότι δεν είναι Θεός».
(17)Φτάνουμε, έτσι, στις μηνύσεις που έχουν γίνει εναντίον ιατρών, για λάθη κατά την εκτέλεση του καθήκοντός τους. Στο 37 % των περιπτώσεων που έφτασαν στο ακροατήριο, διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρξε καν ιατρική αμέλεια. Το 60% των μηνύσεων έγιναν από  γυναίκες, και οι περισσότεροι ιατροί-αποδέκτες των μηνύσεων είναι οι γυναικολόγοι και οι γενικοί χειρουργοί -  "The deepest pockets", δηλαδή οι πιο εύποροι, και όπως θα έλεγε ο Γλαύκος Χατζηπέτρου οι έχοντες και κατέχοντες, για να είμαστε μέσα και στο πολιτικό πνεύμα! Στον αντίποδα, με τις λιγότερες εναντίον τους μηνυσεις για ιατρικά λάθη είναι οι παθολόγοι και καρδιολόγοι. Τέλος, ένα  ιατρικό ινστιτούτο ή κέντρο, με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, εννοείται ότι σε περίπτωση ιατρικού λάθους θα δεχτεί αγωγές, με τις οποίες η αποζημίωση που θα αξιώνει ο μηνυτής θα είναι πολύ μεγαλύτερη.
(18)Εξετάζοντας τωρα την συχνότητα τώρα των ιατρικών λαθών, ξέρουμε ότι:  Έχει υπολογιστεί ότι 44.000-98.000  θάνατοι τον χρόνο στην Αμερική, οφείλονται σε ιατρικά και παραϊατρικά λάθη. Αυτοί οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τους θανάτους από τροχαία δυστυχήματα. Αυτό το οποίο όμως είναι πολύ πιο σοβαρό, και αξίζει νομίζω της προσοχής μας, είναι ότι μετά από προσεκτική ανάλυση των ιατρικών αρχείων στα νοσοκομεία, βρέθηκε ότι για κάθε μία μήνυση η οποία έχει καταχωρηθεί, αντιστοιχούν άλλες 7.6 περιπτώσεις αμέλειας οι οποίες δεν έχουν έρθει  καν στην επιφάνεια. Αυτό είναι, πράγματι, άκρως ανησυχητικό. Το 48% των ιατρών έχουν μηνυθεί σε κάποιο στάδιο της ζωής τους για αμέλεια. (19)Μόνο το 56% των μηνύσεων καταλήγουν σε αποζημίωση προς τον μηνύοντα, και το ύψος αυτής είναι, κατά μέσον όρο, τα $400.000. Αξιοπρόσεκτο είναι ακόμα ότι, από στις 6 περιπτώσεις όπου υπήρξε, διαπιστωμένα, ιατρική βλάβη,  ο ένας ασθενής δεν αποζημιώνεται. Αυτός είναι και άδικο, και ανησυχητικό. Όπως είναι επίσης το ότι ένας εις τους τέσσερεις αρρώστους, όπου δεν υπήρξε τελικά καμία βλάβη στην υγεία του από ιατρικό λάθος,  κατόρθωσε τελικά (ίσως μέσω κάποιου δαιμόνιου δικηγόρου), να ξεγελάσει τελικώς το δικαστηρίο και να λάβει την αποζημίωση, που δεν εδικαιούτο! Τέλος, το 54% των αποζημιώσεων καταλήγει σε δικαστικά έξοδα και έξοδα δικηγόρου, ενώ πολύ συνηθισμένη είναι είναι η συμφωνία μεταξύ δικηγόρου και αρρώστου με την οποία, εάν κερδηθεί η δίκη παίρνουν 50%-50% από την επιδικασθείσα αποζημίωση, ενώ δεν κερδηθεί, τότε ο δικηγόρος δεν παίρνει καθόλου αμοιβή και αναλαμβάνει και τα δικαστικά έξοδα. Αυτή η συμφωνία  ίσως είναι μία δικλίδα ασφαλείας για να μην αναλαμβάνουν οι δικηγόροι  περιπτώσεις οι οποίες είναι χαμένες εκ προοιμίου.
(20)Ποιοι είναι τώρα οι λόγοι που προκαλούν αύξηση στον αριθμό των μηνύσεων. Ενας πρώτος, είναι ασφαλώς η δυσαρέσκεια του ασθενούς για την παρασχεθείσα προς αυτόν θεραπευτική αγωγήΑσφαλώς το πρώτο είναι η μη ικανοποίησης του αρρώστου για την θεραπεία που του έχει προσφερθεί, οι διαπροσωπικές και επικοινωνιακές ικανότητες του ιατρού μπορούν να επηρεάσουν την καταχώρηση μηνύσεων, το ότι ο κόσμος άρχισε πλέον να ενημερώνεται  και ξέρει ότι υπάρχουν και μηνύσεις εναντίον των ιατρών τείνει να αυξάνει τις μηνύσεις. Η νοοτροπία των δικηγόρων ασφαλώς βοήθησε. Τελευταίως έχει αυξηθεί ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των δικηγόρων όσον αφορά τα ιατρικά λάθη. Έχουν αντιληφθεί ότι υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια, ότι μετά από τις offshore  εταιρείες και τους Ρώσους υπάρχουν και οι ιατροί!!  Δεν νομίζω ότι οποιαδήποτε αλλαγή του νόμου ήταν η αιτία της αυξήσεως των μηνύσεων.
(21)Ποιες είναι, όμως, οι συνέπειες αυτής της αύξησης των μηνύσεων. Επιγραμματικά: ορισμένα νοσοκομεία έχουν κλείσει τα γυναικολογικά τους τμήματα, πολλοί ιατροί έχουν μεταναστεύσει σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς νόμους, και πολλοί συνταξιοδοτούνται πρόωρα. Ακόμα: Έχουν δημιουργηθεί ασφαλιστικές εταιρείες που ανήκουν μόνο σε ιατρούς. Ενώ έχει παρατηρηθεί ότι όσο πιο πολλές μηνύσεις  κατατίθενται εναντίον των ιατρών, τόσο περισσότερα σώματα ενόρκων δημιουργούνται, αναγκαστικά, λόγω των πολλών δικών, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται και περισσότερα δικαστικά λάθη. Προσωπικά, πιστεύω ότι τα σώματα των ενόρκων, δεν συμβάλουν σε δίκαιη απόδοση της Δικαιοσύνης. Εξηγούμαι: Καλούνται 12 άτομα, τελείως άσχετα με την ιατρική, (ή και με άλλους, εξειδικευμένους κλάδους, αλλά την ιατρική εξετάζουμε εδώ), και ζητείται από αυτούς να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν την αρχική διάγνωση, και στη συνέχεια  να αποφανθούν εάν έγινε ιατρικό λάθος, πού έγινε, και πώς έγινε. Πολλές φορές, και χωρίς να θέλω να θίξω κανέναν ένορκο, ορισμένοι δεν έχουν καμμία πανεπιστημιακή μόρφωση,  με όλον τον σεβασμό ορισμένα απ’ αυτά τα άτομα είναι χωρίς οποιαδήποτε ακαδημαϊκή μόρφωση, παρασύρονται σε διάφορες αποφάσεις από ένα ή δύο άτομα τα οποία γίνονται και οι αρχηγοί αυτών των σωμάτων των ενόρκων, και γενικώς αμφισβητείται η ικανότητά τους να εκτιμήσουν επιστημονικά και ακριβοδίκαια μία περίπλοκη υπόθεση. Ένα άτομο,   ένας ταχυδρόμος ας πούμε, ο οποίος στην καθημερινή, επαγγελματική του ζωή εκτελεί μία διατεταγμένη υπηρεσία (με απλά λόγια, κάνει ό,τι του λένε), μια καλή πρωία έχει στα χέρια του μία δύναμη που προφανώς δεν μπορεί να χειριστεί, καθώς και το βαρύ χρέος να πρέπει να κρίνει και να αποφασίσει εάν θα αθωώσει ή θα καταδικάσει έναν συνάνθρωπό του. Αυτή η μεγάλη δύναμη που δίνεται σε έναν απλό άνθρωπο, μπορεί να αποβεί καταστροφική τόσο για τον ίδιο, όσο και για εκείνον που θα αφορά η απόφαση που θα πάρει. Ακόμα και σε ορισμένες περιπτώσεις που η απόφαση λαμβάνεται  και από έναν, μόνο, δικαστή, πάλι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην αποδίδεται Δικαιοσύνη εάν ο δικαστής αυτός δεν έχει την απαιτούμενη γνωση και πείρα για να κρίνει τόσο λεπτά και ευαίσθητα ιατρικά θέματα. από ένα δικαστή και εκεί πολλές φορές πάλι δεν μπορεί να αποδοθεί δικαιοσύνη λόγω έλλειψης πείρας. Πολλές φορές αναγκάζεται, ο Δικαστής, να υπεισέλθει σε ιατρικές λεπτομέρειες  που δεν κατανοεί, και είναι εύκολο τότε να παρασυρθεί από ένα έξυπνο δικηγόρο, ή από ένα αδιάβαστο εισαγγελέα, και να επηρεασθεί η τελική κρίση του.
 (22)Ποια είναι τώρα τα ασφάλιστρα των ιατρών; Κατ΄αρχάς, έχουν αυξηθεί κατά 55-80% τα τελευταία 5 χρόνια. Παραθέτω εδώ ορισμένες χαρακτηριστικές αυξήσεις των ασφαλίστρων. $300.000 για νευροχειρουργό, και για γυναικολόγους $170.000. Τι λέει ο ιατρικός κόσμος για όλα αυτά;  Όπως δήλωσε πρόσφατα και ένας γιατρός, "δεν θα με πείραζε τα λεφτά των ασφαλίστρων να πηγαίνουν στα θύματα ιατρικών λαθών ή της οικογένειας τους, αλλά όχι στους δικηγόρους". (23) Σύμφωνα με έναν παθολόγο, "οι μηνύσεις αυτές μας έχουν καταστρέψει την ζωή, μας τρώνε ζωντανούς" . Ένας ψυχίατρος  είπε: "φοβούμαι να ανοίξω το γραμματοκιβώτιο μου πηγαίνοντας σπίτι το βράδυ". Και ένας χειρουργός παρατηρησε ότι "πρέπει οπωσδήποτε το κοινό να πληροφορηθεί τι χρυσορυχείο είναι διά τους δικηγόρους οι μηνύσεις εναντίον των ιατρών".
(24)Αμυντική Ιατρική. Με αυτόν τον όρο περιγράφεται η τάση των ιατρών να υποβάλουν τους ασθενείς  τους σε πάρα πολλές εξετάσεις με ελάχιστη διαγνωστική αξία για την πιθανή πάθηση, μόνο και μόνο για να αποφευχθεί ένα ιατρικό λάθος και, συνακόλουθα, μία «βαρβάτη μήνυση» εναντίον τους. Με αυτή την τακτική σπαταλούνται, μόνο στην Αμερική, από 5 έως 15 δισεκατομμύρια δολάρια, που βεβαίως, σε τελική ανάλυση επιβαρύνουν τον φορολογούμενο.  Βέβαια, ο υπερβολικός, πολλές φορές, αριθμός των εξετάσεων, δεν γίνεται μόνο υπό τον φόβο λάθους και των συνεπειών αυτού αλλά, όπως τονίστηκε πρίν, επειδή ακριβώς η Ιατρική δεν είναι μία αλάνθαστη επιστήμη, ο ιατρός θέλει να προσφέρει στον ασθενή του ολοκληρωμένη ιατρική κάλυψη και φροντίδα. Αυτή η πρακτική, επομένως, θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται. Είναι αναπόφευκτο. Ένας άλλος, επίσης, τρόπος άμυνας εναντίον των μηνύσεων, που εφαρμόζεται από διάφορα νοσοκομεία, είναι να μην δέχονται περίπλοκα περιστατικά, αρρώστους ορισμένης κατηγορίας, ή αρρώστους με σοβαρά προβλήματα,  και τους στέλνουν σε άλλα νοσοκομεία.
(25)Πως μπορούν τώρα να προληφθούν τα ιατρικά λάθη;  Εγιναν, και γίνονται, πολλές προσπάθειες. Μία απ’ αυτές, ήταν η πρόταση να υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή, και αναλόγως κάθε ειδικότητας, κατάλογος των προκαταρκτικών ελέγχων, και των βημάτων που θα πρέπει να ακολουθήσει πιστά κάθε ιατρός, κατά το στάδιο της εξέτασης και διάγνωσης – όμοια με την check lists, που υποχρεώνονται να «ακολουθήσουν» οι πιλότοι, κυρίως πρίν από την απογείωση του αεροσκάφους. Αυτό, κρίνω ότι δεν μπορεί να γίνει στην ιατρική, τουλάχιστον για τις πλείστες ειδικότητες, λόγω του ότι θα αφαιρέσει αυτό που ονομάζουμε "τέχνη της ιατρικής" – μια τέχνη που δεν μπορεί να μπεί στα καλούπια μιας check-list. Μπορεί, όμως, να εφαρμοστεί στα χειρουργεία, αι όντως έχει γίνει στην Αμερική, με πολύ καλά, μάλιστα, αποτελέσματα.
Αυτό που επίσης,  νομίζω, θα βοηθήσει αφάνταστα, να γίνεται από τους ιατρούς όλους λεπτομερής αναφορά των "παραλίγο λαθών" τους.  Αυτές οι αναφορές, θα είναι αμέσως προσβάσιμες, μέσω ηλεκτρονικής μορφής, σε όλους τους ιατρούς, και έτσι θα δημιουργηθεί μία αρκετά μεγάλη database από την οποία θα αντληθούν εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα, αλλά και διδάγματα. Αυτή η αναφορά, πρέπει να γίνεται ανώνυμα, διαφορετικά δεν πρόκειται να έρθει κανένας ιατρός να προθυμοποιηθεί να πει ότι "παραλίγο να κάνω το τάδε λάθος" ή "παραλίγο να σκοτώσω αυτόν τον άρρωστο". Ασφαλώς το να ζητήσει κανείς μια δεύτερη γνώμη μπορεί να προλάβει τα ιατρικά λάθη, αλλά γνωρίζοντας τις προσωπικότητες των πλείστων ιατρών στη Κύπρο , αλλά και σε άλλες χωρες,  αυτό συνήθως δεν συμβαίνει. Και πρέπει τελικώς η κοινωνία μας, οι άρρωστοι και οι ασφαλιστικές εταιρίες να τιμωρούν πιο αυστηρά τους ιατρούς οι οποίοι υποπίπτουν σε συχνά ιατρικά λάθη, όπως π.χ.  να πληρώνουν περισσότερα ασφάλιστρα.
(26)Ποια είναι τώρα η συμπεριφορά των ιατρών στο δικαστήριο; Η πιο κοινή γραμμή άμυνας είναι ότι "κάτω από τις περιστάσεις η ιατρική φροντίδα που έχει προσφερθεί ήταν η κατάλληλη". Αυτή την «γραμμή», τα πλείστα δικαστήρια δεν την αποδέχονται. Την ίδια, δυστυχώς, ακολουθούν και οι λεγόμενοι «εξειδικευμένοι μάρτυρες», παρόλο που γνωρίζουν ακριβώς τι έχει συμβεί. Μία άλλη υπερασπιστική γραμμή των ιατρών είναι ότι «υπό τις περιστάσεις, και κάτω από την ασφυκτική πίεση του χρόνου, η παρασχεθείσα φροντίδα ήταν η καταλληλότερη». Και με αυτό δεν μπορώ να συμφωνήσω, δεδομένου ότι το ιατρικό λάθος, έστω και εάν έγινε υπό την πίεση χρόνου, παραμένει ιατρικό λάθος.
(27)Ποιά πρέπει, τωρα, να είναι  η στάση των εξειδικευμένων μαρτύρων στο δικαστήριο;  Πρέπει να κάνουν μια πολύ προσεκτική ανάλυση, να αποφύγουν τη χρήση λέξεων όπως «λάθος», «βλάβη», «αμέλεια», κλπ. Πρέπει να έχουν πλήρη και βαθιά γνώση του υπό συζήτηση θέματος,  να αποφεύγουν τον σαρκασμό και τις υπεκφυγές. Πρέπει να μήν είναι συνήγοροι οποιασδήποτε πλευράς. Αυτός ο οποίος είναι γνωστός ως "επικίνδυνος ειδικός μάρτυρας", από την καλή έννοια της λέξεως, πρέπει να ακολουθήσει τους άνω κανόνες και να είναι ετοιμόλογος, πειστικός και αδιαμφισβήτητος.
(28)Πράγματι ο δικηγόρος σου εργάζεται υπέρ σου; Πολλοί δικηγόροι έχουν συγκρουόμενα συμφέροντα, διαφορετικές σχέσεις με τον άρρωστο, διαφορετική σχέση με τον ιατρό, και άλλες με τις ασφαλιστικές εταιρείες. Αρκετές φορές παρόλο που ο δικηγόρος ξέρει ότι ο ιατρός δεν έχει υποπέσει σε ιατρικό σφάλμα προτιμά να έρθει σε εξωδικαστικό διακανονισμό για να αποφύγει μία πιθανή αρνητική δικαστική απόφαση.
(29) Πως διευθετείται τωρα ένα ιατρικό λάθος που έχει ήδη συμβεί; Πρέπει να υπάρχει μία ειλικρινής επικοινωνία με τον άρρωστο. Το να ζητήσει ο ιατρός συγνώμη μπορεί πολλές φορές να αποτρέψει και την μήνυση. Ενδείκνυται ο γιατρός να βλέπει τον ασθενή ή τους ασθενείς του ακόμα πιο συχνά μετά το ιατρικό σφάλμα. Και είναι ορθό, κατά τη γνωμη μου, να γίνεται πλήρης αποκάλυψη όλων των ιατρικών στοιχείων του επίμαχου περιστατικού, καθότι ή απόκρυψή τους, εκτός του ότι μπορεί να προκαλέσει μία μήνυση, σίγουρα θα γκρεμίσει την εμπιστοσύνη του ασθενούς στον ιατρό, και θα σκιάσει τη όποια φήμη του. Καλό είναι να καταβάλλεται και από τις δύο πλευρές, όποτε οι περιστάσεις το επιτρέπουν, ειλικρινής προσπάθειας εξώδικης διευθέτησης του προβλήματος, με τον ιατρό να δείχνει ειλικρινή μεταμέλεια. Η βασανος του δικαστικού ακροατηρίου, είναι ψυχοφθόρα για όλους.
(30)No-fault system – Κάτω από αυτό το σύστημα δεν απαιτείται απόδειξη ιατρικού λάθους αλλά μόνο απόδειξη βλάβης. Δηλαδή δεν «κυνηγούμε»  πλέον τον ιατρό που έκανε το λάθος, αλλά το μόνο θέμα που εξετάζεται είναι η βλάβη που έχει γίνει στον άρρωστο. Διαχωρίζεται τελείως, δηλαδή, η ποινή στον ιατρό, από την αποζημίωση στον άρρωστο. Η αποζημίωση γίνεται με τη βάση του ύψους της βλάβης , παρά για το λάθος του ιατρού.
(31)Tort-reform – Είναι ένα σύστημα ταχείας εκδίκασης  το οποίο κερδίζει συνεχώς έδαφος και στην Αμερική όπου γίνεται με ταχύτατες διαδικασίες η σύσταση αυτών των ad-hoc «ιατρικών δικαστηρίων». Το Tort-reform για τους γαλλομαθείς, σημαίνει σφάλμα-λάθος, προέρχεται από την λατινική λέξη tortus η οποία σημαίνει στρεπτός-στρεβλωμένος. Η Tort-reform είναι μία τριμελής ιατρική επιτροπή η οποία πλαισιώνεται από ένα δικηγόρο. Η επιτροπή αυτή εμπλέκεται από την αρχή στις υποθέσεις ιατρικών λαθών και πάντοτε υπάρχει ένας ιατρός εκ των τριών,  ο οποίος είναι ειδικός επί του υπό συζήτηση θέματος. Οι ιατροί που αποτελούν τη επιτροπή αυτή πρέπει να είναι γνωστοί για την ανιδιοτέλεια και την καλή τους πίστη. Εάν η επιτροπή αποφασίσει ότι δεν υπήρξε ιατρική αμέλεια τότε η υπόθεση απορρίπτεται, χωρίς αυτό όμως να αφαιρεί από τον ασθενή το δικαίωμα να προσφύγει σε κανονικό δικαστήριο. Εάν πάλι η επιτροπή διαπιστώσει ότι υπήρξε ιατρική αμέλεια, τότε προχωρούν στη προσφορά αποζημιώσεως, την οποία και πάλι μπορεί ο ασθενής να αποδεχθεί ή να απορρίψει. Αν την απορρίψει, τότε και πάλι δικαιούται να συνεχίσει δικαστικώς, με μηνυση. Εάν, τώρα, το ιατρικό λάθος οδήγησε σε θάνατο, ή αν ήδη έχει κατατεθεί δικαστική μήνυση,  τότε η τριμελείς επιτροπή παύει να ασχολείται με την περίπτωση. Παραθέτω εδώ τι έχει πει ένας  γνωστός χειρούργος για τα Tort-reform.  "Οι άπληστοι δικηγόροι θα πολεμήσουν το σύστημα αυτό με όλο τους το είναι,". Και, δυστυχώς, έχει δίκηο…
(32)Άλλες λύσεις, με άλλα συστήματα και θεωρίες, έχουν προταθεί για να μειωθεί ό αριθμός των μηνυσεων για ιατρικά λάθη. Μία από αυτές τις λύσεις είναι ο καθορισμός του μέγιστου ύψους αποζημιώσεως, για τον πόνο, την ταλαιπωρία και τις οικονομικές απώλειες που έχουν προκληθεί στον έχοντα υποστεί τη ζημιά από ιατρικό λάθος.  Ένας άλλος τρόπος για να μειωθούν οι μηνύσεις, ήταν να υπάρχει μια προδικαστική επιτροπή που να αποφαίνεται εάν αξίζει τον κόπο ο άρρωστος να προχωρήσει για μήνυση ή όχι. Άλλος τρόπος είναι να εκδίδεται ένα πιστοποιητικό από ένα ειδικό ιατρό που να λέει ότι όντως έγινε ιατρικό λάθος όπως επίσης περιορισμός του ύψους της αμοιβής των δικηγόρων, ή περιοδική πληρωμή της αποζημιώσεως με μηνιαίες δόσεις και όχι το ολικό ποσό αποζημιώσεως από την αρχή. Μετά τον θάνατον του αρρώστου όμως σταματούν οι μηνιαίες πληρωμές.
(33)Ποια είναι τώρα η κυπριακή πραγματικότητα; Οπωσδήποτε οι μηνύσεις εναντίον των ιατρών έχουν αυξηθεί . Οι δικηγόροι ενδιαφέρονται περισσότερο τώρα διότι αντελήφθησαν, πιο γρήγορα από τους ιατρούς, ότι τα ιατρικά λάθη θα συνεχίσουν να γίνονται. Το ότι ζούμε σε μια μικρή κοινωνία, οπωσδήποτε μπορεί να είναι στοιχείο περιορισμού του αριθμού των μηνύσεων, δεδομένου ότι ο θεράπων ιατρός συνήθως έχει στον κατάλογο των ασθενών του, τους συγγενείς , τους κουμπάρους, τους φίλους του, οι οποίοι πολύ δύσκολα θα αποφάσιζαν να κινηθούν δικαστικά εναντίον δικού τους ανθρώπου σε περίπτωση λάθους του. Κάτι παρόμοιο, βεβαια, δεν θα συνέβαινε στην Αμερική ή και σε άλλες χωρες, όπου οι μεγάλες και απρόσωπες κοινωνικές ομάδες δεν βοηθούν στην καλλιέργεια στενών σχέσεων μεταξύ των ανθρωπων.  Παρόλα αυτά, και στη Κύπρο, οι ασθενείς άρχισαν πλέον να έχουν πλήρη γνώση των δικαιωμάτων τους, παρόλο που η τελευταία Ευρωπαϊκή έκθεση προ τριμήνου δήλωνε ότι μόνο το 45% των Κυπρίων είναι γνώστες των δικαιωμάτων τους ως ασθενείς. Με όλο τον σεβασμό στην Δικαστική εξουσία, θέλω να παρατηρήσω ότι η πείρα των δικαστών μας για εκδίκαση μηνύσεων εναντίον ιατρών, εδώ στην Κύπρο, ίσως περισσότερο και από αλλού, είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Έχουμε ανάγκη των ιατρικών δικαστηρίων και οπωσδήποτε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ειναι η έλλειψη ειδικών μαρτύρων.
 (34)Ιατρικά λάθη θα συνεχίζουν να συμβαίνουν, επειδή έτσι είναι η φύση της ιατρικής επιστήμης. Για να μάθεις από τα λάθη σου πρέπει πρώτα να τα αναγνωρίζεις. Ο φόβος για μηνύσεις οπωσδήποτε αποτρέπει τους ιατρούς να αναγνωρίσουν με ειλικρίνεια τι ακριβώς συνέβη και προκλήθηκε το όποιο λάθος τους. Θεωρώ επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθούν άμεσα ιατρικά δικαστήρια, αποτελούμενα από 3-5 άτομα, 2-3 εκ των οποίων θα είναι οπωσδηποτε ιατροί, και οι υπόλοιποι δικαστές.
 Τέλος, μία χρήσιμη, από μένα, ιατρική συμβουλή: Μην αρρωσταίνεται Σαββατοκύριακα και μήνα Ιούλιο!
Ευχαριστώ πολύ






Ο Νορβηγός ζογκλέρ*

  Στο τρένο, Παρασκευή κατά τις 11.30 το πρωί, από Κηφισιά-Μοναστηράκι. Ως το Ηράκλειο είχε γεμίσει το βαγόνι μας. «Ποιοι είμαστε;», θα αναρ...